In prima parte agitur

Selected Canon Law Collections, ca. 500–1234
Title In prima parte agitur
Century saec. XII
Author Giovanna Murano


In prima parte agitur (after its incipit: In prima parte agitur de iustitia naturali et positiva, tam constituta quam inconstituta) is an anonymous introduction frequently copied before the text of Gratian's Decretum. It is attested in the earliest witnesses of the work, e.g. in Montecassino, Archivio dell’Abbazia, 64 (siglum Mv), from the mid-twelfth century, probably made in the same abbey, and from this manuscript it was edited in Bibliotheca Casinensis seu Codicum Manuscriptorum, II (1875) pp. 171-196. It also appears in the mss. Admont, Stiftsbibliothek, Cod. 23 (fol. 1v-8r) and Cod. 43 (fol. 1v-11r, om. De cons.), witnesses of the first recension, but was no longer copied in the manuscripts producedfrom the first decades of the thirteenth century onwards.

Manuscripts

For manuscripts, see Category:Manuscript of In prima parte agitur.

Manuscript Date (rough) Description Digital Images
Abbeville, BM, 33 saec. XII CGM 9, p. 413 arca.irht.cnrs.fr
Admont, Stiftsbibliothek, Cod. 23 saec. XII manuscripta.at manuscripta.at
Admont, Stiftsbibliothek, Cod. 43 saec. XII manuscripta.at manuscripta.at
Admont, Stiftsbibliothek, Cod. 48 saec. XIIex/XIIIin leges.uni-koeln.de
Amiens, BM, 354 saec. XIIex; sec. XIII (Gl. ord.) arca.irht.cnrs.fr
Arras, BM, 585 (CGM 493) saec. XIIex arca.irht.cnrs.fr
Arras, BM, 592 (CGM 500) saec. XIIex-XIIIin arca.irht.cnrs.fr arca.irht.cnrs.fr
Baltimore, Walters Art Gallery, W.133 saec. XIIIex-XIVin art.thewalters art.thewalters
Barcelona, ACA, Ripoll 78 saec. XIImed pares.mcu.es
Berlin, SBPK, lat. fol. 2 saec. XIII Rose Catalogue not online as of May 2025
Berlin, SBPK, lat. fol. 228 saec. XIII 1903 catalogue
Berlin, SBPK, Phill. 1742 saec. XII Rose catalogue not online as of May 2025
Biberach, Spitalarchiv, B 3515 saec. XII HSP not online as of May 2025
Boulogne-sur-Mer, BM, 118 saec. XIIex-XIII in. arca.irht.cnrs.fr arca.irht.cnrs.fr
Bremen, Staatsbibliothek, msa 142 saec. XII 2004 catalogue nbn-resolving
Cambrai, BM, 967 saec. XII (1170-1180) arca.irht.cnrs.fr initiale.irht.cnrs.fr (decoration only)
Cambridge (Mass.), Harvard Law School Library, 64 saec. XII lieb.harvard.edu
Cambridge, Gonville and Caius College, 6 (6) saec. XII/XIII
Cambridge, Parker Library, 10 saec. XII 3/4 stanford.edu stanford.edu
Cambridge, Sidney Sussex College, 101 saec. XII
Chambéry, BM, 13 saec. XII arca.irht.cnrs.fr
Charleville-Mézières, BM, 150 saec. XIIIin arca.irht.cnrs.fr (from microfilm)
Durham, Cathedral Library, C.I.8 saec. XII2/2
Durham, Cathedral Library, C.IV.1 saec. XII
Einsiedeln, Stiftsbibliothek, Codex 193(66) saec. XIIex - XIIIin e-codices.unifr.ch e-codices.unifr.ch
Erlangen, Universitätsbibliothek, 342 saec. XIIex digital.bib-bvb.de
Firenze, BNC, Conv. soppr. A I 402 saec. XIImed archive.org
Fulda, Hessische Landesbibliothek, 100 D 24 saec. XIII/XIV fuldig.hs-fulda.de (summary desciption) fuldig.hs-fulda.de
Gdansk, PAN Biblioteka Gdańska, 1861 saec. XIIIex manuscripta.pl
Gdansk, PAN Biblioteka Gdańska, Mar. F. 77 saec. XIIex manuscripta.pl
Gent, Universiteitsbibliotheek, 55 (287) saec. XIIex libcatalog.ugent.be
Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne, 76 saec. XIII; saec. XIV
Graz, Universitätsbibliothek, Ms 52 saec. XIIex-XIIIin manuscripta.at unipub.uni-graz.at
Graz, Universitätsbibliothek, Ms 69 saec. XIIex; saec. XIIIin resolver.obvsg
Grenoble, BM, 34 Rés. (CGM 475) saec. XIImed archivesetmanuscrits.bnf.fr pagella.bm-grenoble.fr
Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, 43 saec. XII (1180 ca.)
Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, 44 saec. XIIex
Innsbruck, ULB, Cod. 90 saec. XII manuscripta.at ulb-digital.uibk.ac.at
Ivrea, Archivio Storico Diocesano, 72 saec. XII
Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, Cod. 87 saec. XIIIin manuscripta.at not online as of late 2025
Köln, Dombibliothek, Cod. 127 saec. XII HSP digital.dombibliothek-koeln.de
Köln, Dombibliothek, Cod. 128 saec. XII HSP digital.dombibliothek-koeln.de
Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 356 saec. XIIex manuscripta.pl jbc.bj.uj.edu.pl
Lilienfeld, Stiftsbibliothek, Cod. 222 saec. XIIex-XIIIin manuscripta.at manuscriptorium.com
Madrid, BNE, 87 saec. XII3/4 catalogo.bne.es bnedigital.bne.es
Madrid, BNE, 12790 saec. XIIex-XIIIin catalogo.bne.es bnedigital.bne.es
Stockholm, Kungliga Biblioteket, B 689b saec. XII (1160-1180) https://www.manuscripta.se/ms/100982
Troyes, BM, 60 saec. XII3/4 portail.mediatheque.grand-troyes
Troyes, BM, 103 saec. XIIex portail.mediatheque.grand-troyes
Città del Vaticano, BAV, Chigi E.VII.206 saec. XIIex-XIIIin opac.vatlib
Città del Vaticano, BAV, Ott. lat. 3062 opac.vatlib
Città del Vaticano, BAV, Pal. lat. 621 saec. XIIex digi.ub.uni-heidelberg.de digi.vatlib.it
Città del Vaticano, BAV, Pal. lat. 622 saec. XIIIex digi.ub.uni-heidelberg.de digi.vatlib.it
Città del Vaticano, BAV, Ross. 595 saec. XIIex digi.vatlib.it
Città del Vaticano, BAV, Vat. lat. 1376 saec. XIII digi.vatlib.it
Città del Vaticano, BAV, Vat. lat. 2491 saec. XIIIex-XIVin digi.vatlib.it
Città del Vaticano, BAV, Vat. lat. 3529 saec. XIIex digi.vatlib.it

Literature

Nordenfalk, Review of Melnikas p. 319.