Pommersfelden, Schönborn'sche Schlossbibliothek, 142 (2744)

Selected Canon Law Collections, ca. 500–1234
Library Pommersfelden, Schönborn'sche Schlossbibliothek
Shelfmark 142
Olim shelfmark 2744
Century saec. XII med.
Provenance
European region of origin Central Italy
Collection Gratian, Concordia discordantium canonum
Digital Images https://preserver.beic.it/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_pid=IE619393
Author Giovanna Murano

The manuscript Pommersfelden, Schönborn'sche Schlossbibliothek, 142 (2744) is a copy of Gratian, Concordia discordantium canonum; siglum: Po.

Description

Membr.; 243 ff.; sec. XII (1150-1160); Italia (Lazio o Roma).

Contents

Fols. 2ra-va Nicolaus Maniacutia, Versus ad incorrupta nomina pontificum servanda (bis Eugenius III, add. al. man. ‘Post fit Alexander surgens de schismate Victor… Huic successit Clemens, qui nunc prelatus habetur [qui…habetur add. post] = cod. P in H. Schmidinger, Das Papstgedicht des Nicolaus Maniacutius. Mitteilungen des Institut für Österreichische Geschichtsforschung 72[1964] 63-73.

Fol. 2va Versus, ‘In numero cleri quisquis probus optat haberi’

Fols. 2va-3vb Introductio Decreti anonyma inc. Concordia discordantium canonum iuxta determinationem magistri Gratiani episcopi

Fols. 4ra-11ra Introductio ‘In prima parte’

Fols. 11r-238vb Decretum cum gl. (a, b, c); Gl. ord. Bartholomaei Brixiensis (d); add. ad Gl. ord. (e).

Additiones (37v, marg. inf., contrassegnata da ‘P’ e da una sigla: § Item exempla Cirilli ad Iohannem Anchiocensi. ‘Iohannes Christostomus duobus synodis orthodoxorum… Nicolaus papa ambos nobiscum reconciliavit’. L’additio elenca alcuni casi di riconciliazione e di restituzione alla cattedra episcopale di vescovi precedentemente destituiti. Coincide, ad eccezione dell’intestazione e di poche varianti, con il cap. V del De episcoporum transmigratione, una breve collezione canonica testimoniata in un codice copiato nella metà del sec. X probabilmente in uno scriptorium del Lazio meridionale. Sulla collezione: G. Cò, Il De episcoporum transmigratione, le decretali pseudo-isidoriane e i dibattiti sul trasferimento e la deposizione dei vescovi tra la metà del IX e l’inizio del X secolo. Mélanges de l’École française de Rome - Moyen Âge [Online], 132-1 | 2020). A f. 177rb (a C.26 q.6 p.c.3 Item Eugenius III. papa Gotifredo tituli Damaso et Johanni Crasso sancti angeli sacerdotibus. ‘Dillectioni vestre notum esse credimus … Data biterbi’ (leg. Viterbi) (ed. Weigand, Dekretanhänge 11 n. 30).

Fols. 238vb-240ra Appendix I: Honorius II ‘Inherentes’ (JL 7401); Eugenius III ‘Litteras dilectionis vestre’ (JL 9654); Innocentius II ‘Quotiens frater noster A.’ (JL 8289 e palea C.2 q.5 c.17); Ex conciliis Aureliensis cap. ‘Qui sine odii meditatione’ (cf. Palea C.13 q.2 c.32 fine); Nicolaus papa episcopis Gallie ‘Autoritatem venerabilium’ (= C.15 q.6 c.2, abbr.); Ex registro Gregorii viii. (JL 5153/4 + JE 1259); Item Ormisda papa (Palea C.31 q.2 c.2); Item ex decretis Julii papa ‘Sicut enim pestis symonia’ (JL 15214); Item Deusdedit papa ‘Si dominus et magister omnium’ (X 5.3.3); Item cap. cc.iii ‘Accusatum symoniacum necesse’ (Palea C.2 q 5 c.14); Item Gregorius in registro Maximo ‘Quotiens contra ecclesiasticam’ (JE 1382); Item Pascalis papa secundus ‘Nulli episcoporum liceat’ (Palea C.3 q.5 c.14); Item Urbanus papa secundus ‘Nullus episcopus’ (Palea C.22 q.5 c.23); Item Gregorius Johanni ep. in ep. vi. l. iii ‘Fraternitas tua nescio’ (JE 1210); ‘Sancto concilio est allatum (X 3.27.2); Item Martinus papa et martir ‘In omni loco archipresbiter’ (JE 2077α); Item Alexander papa II ‘Periurio notatur’ (JL 4617); Item Leo episcopus… per totam Italiam ‘Relatum est auribus nostris… Data Rome mense aprilis, die xx. indictione v.’ (JL 4269); Item Marcellus papa ‘Illud autem statuendum esse’ (Palea C.20 q.1 c.10); Item Pius pape ‘Virgines non velentur’ (Palea C.20 q.1 c.10); Item Gregorius episcopo Siracusano ‘Religiosorum virorum corda’ (JE 1482); Item Callixtus papa ‘Raptorem ad penitentiam recipimus’ (Ps.-Isidorus, Calixtus, ep. 2 cap. 16, ed. Hinschius 140 = Heilingenkreuz 44, n. 12); Item Jeronimus ‘Clemens iiii. post’ (= Heilingenkreuz 44, n. 16); Item ex concilio affricano ‘Quicumque sub conditionis nomine (Palea C.27 q.2 c.8); Idem in eodem Johanni (= Heilingenkreuz 44, n. 31); Idem in eodem Felici episcopo Sipontino ‘Pervenit ad nos quod Felix (= Heilingenkreuz 44, n. 33); Idem in eodem Joh. ep. Ravenati ‘Oportet igitur’ (= Heilingenkreuz 44, n. 34); Benedictus ‘Lex divine constitutionis’ (JL 3773); ‘In coniugio duo attenda sunt (= Heilingenkreuz 44, n. 29).

Fols. 240rb-243rb Appendix II: ’Hii canones debent esse supra in fine xxiii. cause’; per i testi, tratti in parte dai Libri duo de synodalibus causis et disciplinis ecclesiasticis di Regino di Prüm vd. Weigand, Dekretanhänge 12-17.

F. 243v, in cancelleresca (sec. XIII): Anno domini millesimo centesimo cinquagesimoprimo Gracianus monachus de Clasa (sic) civitate Tuscie natus decretum composuit. De hoc vide glo. ij q. vi. forma.

Literature

Kuttner, Repertorium 14, 19-20, 105. – Stickler, Decretistica Germanica adaucta 597. – Weigand, Bazianus- und B.-Glossen 490-495. – Weigand, Dekretanhänge 8-17. – Weigang, Rolandusglossen 429-23. – Dolezalek, Weigand, Geheimnis 190-s. – Weigand, Romanisierungstendenzen. – Weigand, Fälschungen als Paleae 304. – Weigand, Frühe Kanonisten 152. – Weigand, Glossen 909-11.