fol. 25v [Päpste]
fol. 26r [Kaiser]
*Terre Sancte et pro statu universalis ecclesie multa utilia statuta sunta promulgata. In quo fuit cum patriarchis, archiepiscopis, et episcopis et aliisb prelatis summa prelatorum MCCCXVc. Tempore huius concilii consecravit ecclesiam Sancte Marie Transtiberim. Demum cumd propter subventionem Terre Sancte inter Pisanose et Ianuenses et Lombardos pacem facere intenderet, in itinere ad hoc constitutus, Perusiif est defunctus, ibique in ecclesia Sancti Laurentii tumulatus, et cessavit papatus per unumg diem, Perusinis causah electionishi cardinalesj districtissimek coartantibusl. Hicm abbatis Joachimn libellum, quem contra magistrum Petrum Lombardum composuit, dampnavit. Dampnavit etiamo Amalricum quendam Carnotensem cum sua doctrina, sicut habetur inp decretalip: Dampnamus. Qui Amalricusq asseruitr ideas, que sunt in mente divina, et creare et creari, cum secundum beatums Augustinum nichil nisi eternum atque incommutabile sit in mente divina. Dixit etiam, quod ideo Deus dicitur finis omnium, quia omnia reversura sunt in eum, ut ideo immutabiliter quiescant, et unum individuum atque incommutabile in eo manebunt. Ett sicut alterius nature non est Abraham, alterius Isaacu, sed unius et eiusdem, sic dixit omnia esse unum et omnia esse Deumv. Item dixit, quod sicut lux non videtur in se, sed in aere, sic Deus nec ab angelo nec ab homine videbitur in se, sed tantum in creaturis. Itemt asseruitw, quod si homo non peccasset, in duplicem sexum perditus nonx fuissetx nec generasset, sed eo modo, quo sanctiy angeli multiplicati sunt, multiplicati fuissent et homines; et quia post resurrectionem uterque sexus adunabitur, sicut, ut asseritz, fuit prius in creatione, et talem dixit Christum fuisse post resurrectionem. Qui omnes errores inveniuntur in libro, qui intitulatura Periphiseonb, qui ponitur inter alios libros Parisiusc dampnatos et dicitur Liber Amalrici.md
1201
1202
1203
1204
1205
1206
*magnama Alamannieb partem pro se habuerat. Anno Domini Mo CCo capta Constantinopolis a Francis et Venetis; Balduinumc comitemd Flandrie in imperatorem constituite. Annof Domini MCCo IIof. Tartarorum dominium, sicut a plerisque traditur, initium habuit. Hii enim subg montibus Indie in regione dicta Tartariah constituti, dominum suum regem Indie David nomine, filium Iohannis presbyteri, occidentes ad depopulationem aliarum terrarum processerunt. Anno Domini MCCo VIIo ab Innocentio papa cum legato XII abbatesi Cisterciensisj ordinis in terramk Albigensium ad predicandam fidem hereticis mittuntur. Quibus de Hispanial Didacus Oxoniensism episcopus, habens secum fratrem Dominicum in comitatu, pro hereticis convertendis adiungiturn. Qui Dominicus primus ordinem Predicatorum incepit.
1207
1208
1209
1210
1211
MCCVII. Ottoo (IIII.)p gente Saxonum a domno Innocentio III. fuit coronatus in basilica Sancti Petri. Sed non fuerunt sibi propter maleficiumq suum anni attri- buti. Hic accepta corona statim pugnam habuit cum Romanis, et contra voluntatem domni pape intravitr regnum Sicilies auferens illud Frederico regi Siciliet, unde papa excommunicavit illum. Quarto autem annou imperii sui Fredericum in imperatoremv principes elegerunt. Qui veniens navigio usque Romam, a domno papa et a populo Romano honorifice est receptus. Qui inw Alamanniamx veniens, contra Ottonemy ibi mirifice triumphavit.
1212
1213
1214
1215
MCCXII. Fredericus (II.)z coronatus fuit a domnoa Honoriob in basilica Sancti Petric et regnavit XXXIII annis. Hic ab infantia perd ecclesiamd tamquam per matrem educatus ete ad imperiie fastigiumf, Ottoneg dampnato, promotus, ecclesiam Dei non fovit tamquam matrem, sed tamquam novercam, quantum potuit, laniavit. Propter quod Honorius papa, qui ipsum coronaverat, sibi rebellem et Ecclesie Romane adversarium comperiens, ipsum anathematizavit et omnes barones ah sua fidelitate absolvit. Ipsius etiam tempore, anno Domini Mo CCo XXXVIi Idibus Februarii frater Iordanus totius ordinis Predicatorum magisterj, vita et doctrina laudabilis, ultra mare, ubi ad predicandum Saracenis iveratk, in portu maris obiit. Hoc quoque tempore discordia olim inter imperatorem et Honorium papaml orta a Gregorio renovatur cum anathematem. Duoque cardinales Iacobus Penestrinusn et Ottoo pro subsidio ecclesie contra Fredericum legati ultra montes missi, cum redirent ad curiam, cum pluribus prelatis per naves Pisanorump capiuntur. Hicq Fredericus proprium filium, Henricum nomine, regem tunc Alamannier, accusatum sibi de rebellione, captum in Apuliam deducens, carceris squalore suffocavit. Hic imperator cruce dudum signatus durante sententia excommunicationis mare transivit, maiorem desolationem quam consolationem Terre Sancte relinquens. Postquam autem ab Innocentio papa depositus esset ab imperio, principess elegerunt contra ipsum lantgraviumt Thuringieu, quo post parvum tempus mortuo, Willelmusv comes Hollandie denuo contra ipsum a principibus eligitur. Sed post parvum tempus a Frisonibusw occiditur, et sic uterque electus caruit benedictione imperiali. Huius tempore anno Domini Mo CCo XLVIII. Lodovicusx rex Francie transfretavit ultra mare habuitque letumy principium, sed tristem exitum. Intrando enim terram transmarinam cepit Damiatam. Sed post paululum pene omnibus suis amissis, captus fuit, licet volente Deo restitutus. Hic Fridericusz post suam ab imperio destitutionem cum inter ceteras civitatesa Lombardie Parmam tamquam magis exosam sibi manub fortib obsideret, a legato domni pape et ac Parmensibus turpiterd est devictus et, amissis thesauris et aliis rebus suis, in Apuliam rediens, ibi gravi infirmitate correptuse sinef sacramentis et penitentia in anathematis vinculof est defunctus. Quemg infirmantemg Manfredus filius eius naturalis, ambiens regni Sicilieh dominium et thesaurosi, unoj secretario imperatoris conscio, timens ne convalesceret, cussino super faciem posito suffocavitj, et tandem per nephas regnum optinuit, quousque domnus Karolus frater regis Francie, tunc comes Provincie, per Urbanum papam IIIIum vocatus sub Clementek IIIIo veniens, ipsum Manfredum et vita et regno privavit. Hicl Fredericus ab Augusto primo nonagesimusm quintus fuit imperatorl. Eiusdem Fridericin imperatoris temporibus anno Domini Mo CCo XXXIXoo gens Tartarorum occupatisp orientalibus partibus et crudeliter subactis, in duo agmina seq dividentes, Hungariamr et Poloniam intraverunt. Ubi campestri bello cum ipsis habito, frater regis Hungaries dux Colmannus in Pannonia et in Poloniat nobilis dux Slezieu Henricusv occiditurv. Reliquum verow vulgus tam in viris quam in mulieribus, quos invenire potuerunt, in ore gladii exterminantes, sic terras illas, maxime Hungariamx, redigerunty in solitudinem, ut pre fame pervalidaz matres puerorum suorum carnibus vescerentur, eta plerique pulvere cuiusdam montis pro farinab uterentur. Ipsiusc etiam temporec in Burgundia imperiali per terram solutamd montibus circitere V milia hominum suffocatif suntfg. Nam unus maximus mons se dividens ab aliis montibus, per plura miliaria cuiusdam vallis transiens ad aliosh montes accessit, in vallei omnesi villas terra et lapidibus operiendoj. Eok tempore etiam, tempore regis Ferrandi, in Toletol Hispaniem quidam Iudeus comminuendo unam rupem pro vinea amplianda in medio lapidis invenit concavitatem unam, nullam penitus divisionem habentem neque scissuram, et in concavitate illa repperit unum librum quasi folia lignea habentem. Qui liber tribus linguis scriptus, videlicet Hebraicen, Grece et Latine, tantum de littera habebato quantum unump psalterium, et loquebatur de triplici mundo ab Adam usque ad Antichristum, proprietates hominum cuiusque mundi exprimendo. Principiumq vero tertii mundi posuit in Christo sicr: In tertio mundo filius Deis nascereturt ex Virgine Maria et pro salute hominum patietur. Quod legens Iudeus statim cum tota domo sua baptizatus est. Erat etiam in libro scriptum, quod tempore Ferrandi regis Castelle debebat liber inveniri. Simile invenies in Constantino sextok. u

MCCXVI. Honorius (III.)e natione Romanus Perusiif electus est, sedit annis X, mensibus VIIIg, diebus XXIII. Hic apud Sanctum Laurentium foris murum Petrum Altisiodorensem comitem in imperatorem Constantinopolitanumh coronavit. Hic etiam ecclesiam Sancti Laurentii extra muros et basilicam que dicitur Sancta Sanctorum renovaviti. Decretales compilavitj. Hic in basilica Sancti Petri Fredericum regem Siciliek in imperatorem Romanorum coronavitl. Huius tempore Christiani Damiatamm ceperunt, sed Saracenin fortuito casu contingente eam postea recuperaverunto. Hic Honorius papa Fredericump sibi rebellem et Romane Ecclesie adversariumq comperiens, anathematizavit atque barones ab eius fidelitate absolvit. Honoriusr papa moritur et Rome in ecclesia beate Marie Maioriss sepelitur, et domnus Hugolinus Hostiensis episcopus in papam electus, Gregorius est vocatusrt. Honorius primou anno sui pontificatus ordinem Predicatorum confirmavitv, beatow Dominico natione Hispanox inventore eiusdem ordinisy procurantez. Nam Innocentius papa, qui durus sibi in hoc fuerat, visione habita quomodo beatus Dominicus Lateranensem ecclesiam cadentem humeris sustentasset, confirmare deliberaverata, sed morte preventus non potuitwb.
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
MCCXXVI. Gregorius (IX.)c natione Campanus mense Martii die IXd. post festum Sancti Gregorii apud Septeme Soliume electus fuitf, sedit annis XII II. Hic Sanctam Elizabeth, filiam regis Hungarieg, relictam lantgraviih Thuringiei, canonizavit. Hic sententiam, quam Honorius predecessor suus contra Fredericum fulminaverat, roboravit. Hic cum conciliumj celebrare Rome nititur et abk imperatore vie per mare etl per terram artantur, duo cardinales et multi prelati, abbates et clerici maxime per mare ad concilium venientes, per imperatoris fautores capiuntur. Hic papa per fratrem Raymundumm Ordinis Predicatorum, penitentiariumn et capellanum ex pluribus voluminibus decretalium compilavit volumen unum, mandans ubique doctoribus illo uti. Hic Gregorius cum ab imperatore, qui tunc ex magna parte patrimonium ecclesie occupaverat, in urbe obsideretur, videns etiam pene omnes Romanos per pecuniam corruptos esse, excipiens capitao apostolorum etp processionem a Laterano usque ad Sanctum Petrum faciens, animosq Romanorum sic revocavit, ut pene omnes contrar imperatorem crucesignarentur. Quod imperator, qui iam credebat se intraturum ins urbem, audiens, timens longe ab urbe retrocessittu. Hicv Reatew beatum Dominicum, inventorem et magistrum ordinis Predicatorum, Bononie sepultum et miraculis innumeris coruscantem, canonizavitvx.
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
MCCXIL. Celestinus (IIII.)y natione Mediolanensis seditz diebus XVII, et vacavit mensibusa XXab, diebus XIIII. Hic episcopus Sabinensis vita et scientia laudabilis, senex et infirmus electus cito moritur, et in eccelsia Sancti Petri sepelitur.
1239
1240
MCCXLI. Innocentius (IIII.)c natione Ianuensis de comitibus Lavanie sedit annis XI, mensibus VI. Hic sedes cardinalium a multo tempore vacuas de personis ex diversis mundid partibusde electis restauravit. Hic post magnum tractatum de pace cum imperatore, dum ipsius adversus ecclesiam contumaciam perpendisset, clam Ianuensium auxilio devenit in Gallias, et celebrans concilium in Lugduno, ipsum velut hostem ecclesie condempnavit imperio privando, procuravitque lantgravium Thuringief eligi in regem Alamannieg et mortuo ipso, comitem Hollandieh. Hic Lugdunii canonizavit Sanctum Emundum confessorem, Cantuariensem archiepiscopum. Ipse etiam canonizavit Perusiij beatum Petrumk ordinis Predicatorum Veronensis natione, quem heretici propter ipsius contra ipsos predicationem inter Cumas et Mediolanum occiderunt. Canonizavit etiamj Sanctum Stanislaum Assisii, Cracovienseml episcopum, qui ab iniquom principe fuerat interfectus. Innocentius vero papan, mortuo Frederico imperatoreo, Apuliam cum magno exercitu ingreditur, sed post paululump Neapoli moritur et sepelitur. Huiusq temporibus floruit vita et scientia venerabilis domnus Hugor cardinaliss ordinis Predicatorum, qui doctor eximius doctrinat perlucida totam bibliam postillavitqu.
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250

a) folgt ibi B1.

b) folgt episcopis B1.

c) MCCXV B2, C.

d) korr. aus causa B1.

e) Pysanos B1.

f) apud Perusium A, B2, B3, C.

g) korr. aus trine B1.

h–h) pro electione pape A.

i) folgt pape B2, C.

j) folgt citius facienda ipsos recludentibus A.

k) strictissime A, B2, B3, C.

l) artantibus A, B3, C.

m–m) Similiter fecerunt in creatione Clementis quarti A.

n) Johacim B1.

o) folgt et B2.

p–p) fehlt B2.

q) Almaricus C; Almericus B1.

r) folgt etiam B2.

s) fehlt C.

t–t) dixit enim Deum esse essentiam omnium creaturatum et esse omnium. Dixit etiam in caritate constitutis nullum peccatum imputabatur unde sub tali specie pietatis, sequaces eius omnem turpitudinem libere commitebant B3.

u) Ysaac B1.

v) folgt dixit enim Deum esse essentiam omnium creaturarum et esse omnium B2, C.

w) davor exp. d B1.

x–x) korr. aus fuisset non B1.

y) fehlt C.

z) asseruit B3.

a) intutilatur B1.

b) Perifiseon B1, Porophiseon B3.

c) Parysius B1.

d) Almarici B1; folgt Qui Amalricus combustus fuit Parisius cum suis sequacibus B3, A; folgt Qui Amalricus combustus fuit Parisius cum suis sequacibus. Dixerat etiam quod in caritate constitutus nullum peccatum imputabatur, unde sub tali specie pietatis sequaces eius omnem turpitudinem committebant. Tempore huius Innocentii inceperunt duo ordines solempnes, videlicet ordo fratrum Predicatorum et ordo fratrum Minorum. Ordinem fratrum Predicatorum incepit sanctus Dominicus in Tolosanis partibus, ubi contra hereticos verbo et exemplo predicabat, anno Domini 1128[!], pape Innocentii anno 6. Ordinem vero fratrum Minorum incepit sanctus Franciscus prope civitatem Assisium apud Sanctam Mariam de Porciunculam, anno Domini 1206, pontificatus eiusdem domni Innocentii anno 14, qui fuit annus conversationis ipsius, a quo post anno 14.[!] defunctus est. Qui Franciscus ante suam conversionem vocabitur Iohannes C.

a) davor mi (?) B1.

b) Alemannie B3, C; Almanie A.

c) Waldwinum B3; Baldewinum C.

d) coitem B1.

e) constutuunt C; folgt cuius captionem etiam post plures dies plerique civitatis incole non credebant, tum propter civitatis fortitudinem, tum etiam propter antiquam quam habebat prophetiam. Prophetizatum siquidem erat capi per angelum et ita eam posse capi per hominem non credebatur. Sed hostibus per murum, ubi angelus pictus erat, civitatem intrantibus se deceptos incole per equivocationem angeli cognoverunt C, vgl fol. 24v sub Innocentio.

f–f) hoc anno C.

g) in B1, B2.

h) Tartara A, B1, B2; Tattara B3.

i) folgt exp. rebellantes B1.

j) Cystersienses

k) terra A, C.

l) Yspania B1.

m) Oxeniensis B2; Exoniensis B3.

n) adiunguntur B1, B2.

o) Octo B1.

p) über der Zeile B1.

q) meleficium B3.

r) folgt in B3.

s) Apulie A, B3, C. Sycilie B1.

t) Sycilie B1.

u) fehlt B1.

v) korr. aus peratorem B1.

w) fehlt B1.

x) Alemanniam B3, A.

y) Octonem B1.

z) über der Zeile B1.

a) fehlt C.

b) folgt papa C.

c) folgt hic ab Augusto primo 95. fuit imperator B3.

d–d) ab ecclesia B3.

e–e) doppelt B1.

f) fagstigium B1.

g) 9Octone B1.

h) et B1.

i) MCCXXXIII C.

j) minister B2.

k) ierat C.

l) fehlt C.

m) anathate B1.

n) korr. aus Pedestrinus B1.

o) Octo B1.

p) Pysanorum B1.

q) folgt Fredericum legati ultra montes B2 (Zeilenverdopplung).

r) Alemanie B3, C; Almanie A.

s) folgt Alemanie C.

t) langravium B1.

u) Turingie B1.

v) Willielmus B1; Wilhelmus B3; Wilelmus A.

w) Frisionibus B1.

x) Lodowicus B2; Lotwicus B3.

y) locum B2.

z) Fredericus B1.

a) korr. aus civitatetes B1.

b–b) forti manu B1.

c) fehlt B1.

d) fehlt C.

e) correctus B1.

f–f) fehlt C.

g–g) fehlt C.

h) Sycilie B1.

i) thesauras B1.

j–j) fehlt C.

k) folgt papa C.

l–l) fehlt B3, vgl. Var. c.

m) nanagesimus B1.

n) Frederici B1.

o) MCCXL A.

p) occupans B2.

q) fehlt B1, B2.

r) Ungariam B1.

s) Ungarie B1.

t) Pollonia B1.

u) Slesie C.

v–v) korr. aus occiditur Henricus B1.

w) fehlt C.

x) Ungariam B1.

y) redegerunt B3.

z) prevalida B3, C.

a) fehlt B2.

b) fama B1.

c–c) hiis temporibus C.

d) folgt a A, B3, C.

e) plusquam A.

f–f) suffocantur C.

g) fuerunt A, B2, B3.

h) quos B3.

i–i) fehlt B3.

j) opprimendo et operiendo B1.

k–k) fehlt A.

l) Tolleto B1.

m) Yspanie B1.

n) Ebraice B1.

o) fehlt B1.

p) folgt pro B2.

q) proprietatem B1; fehlt A.

r) fehlt A, B1, B2.

s) fehlt B1, B2.

t) nascitur B3; nascetur B1.

u) Folgt als neier Absatz mit Verweiszeichen zu 1293 von jüngerer Hand B1a Ende 13. Jh.: Hoc etiam tempore scilicet anno Domini Mo CCo XXXIXo corona Domini nostri Ihesu Christi de Constantinopoli translata est in Franciam et posita in capella regis beati Nicholai Parisius posita. C. Eadem mense Junii anno feria VIta facta est eclipsis solis adeo generalis, quod etiam stelle poterant videri. De qua eclipsi extant versus: Annis ter denis bis centum mille novenis. Iulius intrabat, cuius lux tertia stabat. Sol obscuratus totus fuit obscuratus. In feria sexta sunt hec miracula gesta B1.

e) über der Zeile B1.

f) apud Perusium A, B3, C.

g) XVIII C.

h) Constantinopolis C.

i) folgt sermones composuit et A.

j) renovavit B3.

k) Sycilie B1.

l) elegit C.

m) Dammiatam B1.

n) folgt cum A.

o) recuperarunt C.

p) folgt imperatorem C.

q) korr. aus audversarium B1.

r–r) fehlt hier C, vgl. unten Var. b.

s) Maiori A, B2.

t) folgt Hic C.

u) post C.

v) folgt et über der Zeile B1.

w–w) fehlt A.

x) Yspano B1.

y) fehlt C.

z) procurate B1.

a) delibaverat B1; voluit C.

b) folgt Auslassung Var. r–r.: Hic papa moritur... C.

c) über der Zeile B1.

d) VIII. A.

e–e) Septisolium C.

f) folgt et B3.

g) Ungarie B1.

h) lanthogravi B1.

i) Turingie B1.

j) consilium B2.

k) doppelt B1.

l) fehlt B1.

m) Remundum A, B2.

n) penitentiaarium B1.

o) capiesta B1.

p) fehlt B3.

q) folgt Romanos B2.

r) super B3.

s) fehlt C.

t) korr. aus recessit B1.

u) folgt Denique Gregorius tantis tribulationibus concussus Rome anno 14. mense Augusti migravit ad Christum A, B2, B3, C.

v–v) fehlt A.

w) beate B3.

x) folgt anno Domini 1233 a confirmatione ordinis anno 18. et a morte eius 11 B3, C.

y) über der Zeile B1.

z) folgt exp. annis B1.

a–a) XX mensibus et B1.

b) XXII C.

c) über der Zeile B1.

d–d) partibus mundi B1.

e) folgt sibi placitis C.

f) Turingie B1.

g) Alemanie B3, C; Almanie A.

h) Holendie A.

i) Lugdune B3.

j–j) fehlt B1 (Zeilensprung).

k) folgt martyrem A.

l) Craconiensem B1.

m) inico A.

n) fehlt C.

o) folgt et Conrado filio A.

p) paulolum B3; paulum B1.

q–q) Eo tempore cum regnaret rex Ferrandus in Hispania ... Simile invenies in Constantino VI. A; vgl. B1, B2, B3, C fol. 26 unter Friedrich II. am Ende.

r) Ugo B1.

s) folgt frater B2, C; folgt fratrum B3.

t) folgt sana et C.

u) folgt concordantiarum etiam biblie primus auctor fuit, quem propter vite et scientie fama papa Innocentius Sancte Sabine instituit cardinalem, in quo statu, licet esset de ordine Predicatorum, omnibus tamen religionibus ac etiam secularibus placidus extitit C.

*) Fortsetzung von fol. 24v

*) Fortsetzung von fol. 25r