fol. 24v [Päpste]
fol. 25r [Kaiser]
MCLI.
1151
1152
MCLI. Hoc anno sciliceta Mo CoLI Gratianus monachus de Glusab civitate Tuscie natus decretum composuit ut dicit Hugutio, secunda q.c VI. c.: Forma. Floret etiam magister Petrus Lombardus, qui sententias composuit.
1153
MCLIII. Fredericus primusd imperavit annis XXVVII. Et coronatus est in ecclesia Sancti Petri. Hoc tempore veniens apud Tiburtinume, precepit ut Tiburtina civitas reedificaretur, et rediens primo anno Spoletum destruxit. Iste largus et strenuus et facundus atque nobilis, et in omnibus gloriosus fuit. Eo tempore rex Alapie cepit Edissam civitatem, que in Genesi dicitur Arath, Francosque ibi captos aut morte aut servitute dampnavit, archiepiscopum vero civitatis quasi ducem gregis cum omnif clero, quia Christum noluerunt abnegare, in media urbe coram se decollari precepit. Sic igitur Edissa civitas, que ab Agaro rege ipsius orthodoxo, cui Christus ante suam passionem, sicut legitur in Ecclesiastica Historia, scripsit epistolam, et demum per apostolum Thomam fuerat predicata et Christo dedicata fuerat, tunc primum a gentibus profanaturg et possidetur, purpurata novorum sanguine martyrum. Huius temporeh sol obscuratus est parum ante horam nonam et diu post horam nonam in eodem statu permansit. Hoc anno fames valida fuit, itai quod rublumn
grani vendebatur pro XX solidis Proveniensiumi. Eodemo anno captum est sepulchrum Domini et eius cruxo ap Saladinoq. Hic autemr pro coronationes Romam Mediolanumj a dicto Fridericok destruitur mense Martii anno Domini Mo CLXII. Siquidem muri eiusl funditus suffosi sunt, cetera ad cinerem redactajm.
venisset et pacifice et cum magno gaudio ab Hadrianot papa coronatus fuisset, cum peractis omnibus ante nonam ad stationem suam, que erat in prato Neronis, exivisset, Romani armata manu familiam sequentemu in porta Sancti Angeli crudeliter invaserunt usque ad tentoriumv imperatoris persequendo. Sed invalescente clamore, Theutoniciw adunati crudeliter Romanos repulerunt, adeo quod prostratis multis et captivatis, cum magnis precibus pape vix captivi fuerunt restituti. Hic post mortem Hadrianix pape pessime cum Alexandroy papay stetitz, in preiudicium ipsius IIIIor scismaticis successivea adherens. Regem Francorum, ad quem papa Alexanderb confugerat, congregata magna multitudinec, precipue duorum regum, videlicet Bohemied et Dacie fultus auxilio, nitebatur in Burgundiam veniens extirpare. Sed rege Anglorum regi Francorum ferente auxilium nil profecite. Hic post multas persecutiones per multa tempora pape Alexandrof factasg timens, ne a dominio suo caderet propter Lombardorum contra ipsum rebellionem et pape Alexandrih prosperitatem, missis sollempnibus nuntiis, ut reconciliaretur pape laboravit, et postquam Venetiis reconciliatusi fuit, pro emenda assumpto crucis caractere, per terram non per mare cum magna multitudine ad liberationem Terre Sancte procedens, cum esset in Armenia, in parvo fluvioj submergiturk. Filius autem eius, quem tuncl secuml duxerat, corpus ipsius detulit usque Tyrum ibique sepulto, cum Ptolomaidem obsideret, obiit, obieruntquem omnes nobiles, qui eodem tempore cum Philippon rege Francie et Ricardoo rege Anglie cum maximap multitudineq transfretaverant. Eodem tempore fuit abbas Joachimr in Calabria, qui plures libros super Iheremiams et Apocalypsimt et de oneribusu prophetarum conscripsit. Hic predictis regibus requirentibusv ab ipso de peregrinatione in Terram Sanctam, quam faciebant, predixit, quod parum proficerent, eo quod nondum tempus advenisset. Tempore Frederici imperatoris Radulphusw Coloniensis archiepiscopus trium magorum corpora de Perside olim Constantinopolim ab imperatore translata et inde a Sancto Storgiox Mediolanum miraculose transvecta, Mediolano a Frederico eodem destructa, transportavit Coloniam. Sub hoc imperatore Sanctus Thomas archiepiscopus Cantuariensisy in ecclesiia suaz metropolitana occiditur et tandem miraculis coruscantibusa per Alexandrumb papam canonizatur. Tempore etiam predicti imperatoris floruit Petrus dictus Comestor in Francia, qui utriusque Testamenti historiam que dicitur Scolastica composuit. Eodemc tempore Henricus rex Anglorum propter necem Sancti Thome misit sollempnesd nuntiosd ad papam Alexandrume, qui iurantes pro ipso in animam suamf, ipsum excusarent de predictog facto. Sed domnus Alexanderh papa, in Tusculana civitate receptisi nuntiis et auditis, misit duos cardinales ad Gallie partes, ut innocentiam regis investigarent. Coram quibus rex iuravit, quod nunquam de consilioj suo vel iussuk fueratl interfectus. Sed quia quem occasione turbationis, quam erga ipsum habuerat, occisus fuerat, pro illo mox obtulit CCtos milites ultra mare per annum, ibidem moraturos, se ipsum crucesignans infra triennium transfretaturuscn.
MCLIIII. Anastasius (III.)a natione Romanus ex patre Benedicto sedit anno I, mensibus IIII, diebus XXIIII et cessavit diebus XX. Hic fecit apud Sanctam Mariam Rotundamb novum palatium. Hic dedit ecclesie Lateranensi calicem pulchri operis pensantemc XX marcas et plura alia. Et ibidem in tumba porphyrica sepultusd est.
1154
MCLV. Hadrianuse (IIII.)f natione Anglicus sedit annis IIIIg, mensibus IX, diebus XXVIIIg, et cessavit diebus XXh. Sepultusi est in Vaticano in basilica Sancti Petri iuxta sepulcrum Eugenii papei. Hic primum episcopus Albanensis in legatione Norvegiamj est missus pro verbi Dei predicatione. Ipse vero gentem illam barbaram in lege divina diligenter instruxit; post reditum defuncto Anastasio est in papam electus. Hic propter vulnerationem unius cardinalis totam urbem usque ad condignam satisfactionem posuit sub interdicto. Hic Willelmumk regem Sicilie tamquam rebellem sibi excommunicavit. Qui post absolutus homagium domno pape faciens, terram ab ipso suscepit. Hic primus dicitur papa fuisse, qui in urbe Veteril cum curia sua moram traxit. Hic fecit gyronem in Radicophanom et turribus munivitn. Hic castrum et multas possessiones circa Lacum Sancte Christine a comitibus comparavito.
1155
1156
1157
1158
MCLVIIII. Alexanderp (III.)q natione Tuscus, patrier Senensis ex patre Ranucios, sedit annis XXI, mensibus XI, diebus IXt. Hic vicit IIIIor scismaticos, Octavianum, Guidonem Cremensemu, Iohannem Strumensemv et Landonem. Primus fecit se vocari Victorem, secundus Paschalemw, tertius Calixtum, quartus Innocentium. Quorum tres fueruntx presbyteri cardinalesx, qui per papam excommunicati mala morte perierunt. Istius tempore maximum scisma fuit ety eiectus fuity conventus Sancti Anastasii, et abbas Sancti Pauli eundem locum sibi vendicavitz per regem scismaticum, qui locus per eundem Alexandruma est restitutus. Hic Fredericum imperatorem ad concordiam ecclesie revocavit, qui tunc illos scismaticos, qui eiusdem pape invasores fuerunt, manutenebatb. Hic duo concilia ordinavit, unum Turonis, aliud Rome celebravit. Fredericum Romanorumc imperatorem et Emanueld Constantinopolitanum et Willelmume Siculumf atque Lombardos ad concordiam revocavit. Per XVg annos sub eius temporibus terremotus magni fuerunt perh loca ita, quod civitas Antiochenai cumj Tripoli cecidit atque Damascus cum multis aliis civitatibus submersak est. Tunc quoque Cataniensisl civitas penitus eversa est et plus quam XXta milia hominum mortui sunt, et mare retrogradatumm versum estn, et Vque milia hominum in Siciliao mortuip submersi sunt. Huius tempore Mediolanum cum Cremona et Placentia contra Papiensem civitatem unam construxerunt, quam ut famosior fieret, ab Alexandroq papa Alexandriamr vocaverunt. Et post ad petitionem Lombardorum constituits eis episcopum, Papiensem vero episcopumt crucis et palleiu dignitate privavit eo quod Fridericov imperatori tunc etw ab antiquo regibus persecutoribus ecclesie adhesissetx. Hic, cum Romey patrimonium beati Petri preter civitatem Urbevetanamz et Terracinama, Anagniam ab Aquapendente usqueb Ceperanumc per imperium et scismaticos occupatum fuissetd, in Franciam transiite, ibique celebrato Turonis sollempni concilio, per mare ad urbem rediensd cum Messane applicuissetf, rex Willelmusg non solum quia papa, sed etiam ipsum dominum, a quo tenebat regnum, recognoscens eum debito honore prosecutus est.
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
MCLXXXI. Lucius (III.)h natione Tuscus sedit annis IIIIor, mensibus II, diebus XVIII, et cessavit diebus XIII. Huiusi tempore floruit Petrus Comestor, qui utriusque Testamenti historias utiliterj exponendo in unum volumen redegit, qui liber Scholastica Historia nominaturji.
1181
1182
1183
1184
MCLXXXV. Urbanus (III.)k natione Lombardusl sedit anno I, mensibus X, diebus XXVm. Huius tempore capta est Iherusalemn a Saracenis. Qui cum de transmarinis partibus tam flebilemo remo audivissetp, pre nimio dolore obiit sepultusque est in Ferrariaq.
1185
1186
MCLXXXVII. Gregorius (VIII.)r natione Beneventanus sedits mense I, diebus XXVII, et cessavit diebus XX. Hic zelando pro Terra Sancta ad diversas provincias litterast mittitt et facta pace inter Ianuam et Pisasu, Pisisv mortuusw sepelitur.
1187
1188
MCLXXXIX. Clemens (III.)x natione Romanus sedit annis III mensibusy IIIy, diebus XVI. Hic exz patre Iohanne Scolari, claustrum apud Sanctum Laurentium forasa murumb ordinavit et Lateranensec palatium fecit altius et puteum ante ereum equum fecit fieri.
1189
1190
1191
MCLXXXXII. Celestinus (III.)d natione Romanus ex patre Petro Bubonise, consecratus die resurrectionis, sedit annis VI, mensibus VIIIf, diebusf XI. Hic secundo die pontificatusg suih coronavit Henricum imperatorem et fecit palatium apud Sanctum Petrum.
1192
1193
1194
1195
1196
1197
MCLXLII. Henricus Quintusop annis VIIIq. Coronatus fuit mense Aprilis, feria II. post pascha die XVo. Eodem mense intravit Apuliam cum exercitu suor, et eodem mense traditum est regnum Tusculanum Romanis ab imperatore, et destructum est ab eis. Et in eodem anno sol obscuratus est IX. Kal. Iulii fere a tertia usque ad nonam. Hic sub Celestino et Innocentio imperavit annis VII, mensibus IIIIor. Hic etiam anno primo corone sue regnums Sicilies intravit et cepit terram usque Neapolim ett obsedit Neapolimt per tres menses; ibiu eius exercitum tanta infirmitasv invasit, quod omnes fere mortui sunt, ita quod imperator cum paucis languens reverteretur. Hic accepit Constantiam filiam regis Siciliew. Anno vero IIIIo imperii sui totumx regnum Siciliey sibi subiugavit, ubiz plurimos rebelles diversis penis flagellavit. Tancreduma, filium Tancredib regis Siculorumc, cum matre sua Margarita et regem Empiretarum secum in Alamanniamd duxit captivos. Quo Panormie mortuo, orta est dissensio inter principes Alamannief. Una pars elegit Ottonemg, aliah Philippumi. Sed Ottoj coronatus est ex mandato domni pape. Et tandem obtinente Philippok sub pace formata inter eosl, dolose ab altigravom Philippusn est interfectus, et sic Ottoo obtinuit. Fuerat enimp Innocentius papa, qui eodem anno in papatu Celestino successerat, Philippoq adversarius propter fratrem ipsius Henricumr imperatorem, qui contra Christianam religionem in regno Sicilies archiepiscopos et episcopos trucidaverat et contra Romanam ecclesiam semper tyrannidem exercuerat. Propter quod ipsum et omnes fautores ipsius excommunicavit. Ottonit vero duciu Saxonie viriliter adhesit et ipsum Aquisgrani in regem Alamanniev coronari fecit. Philippusw autem dux Suaviex ...*
MCLXLVIII. Innocentius (III.)i natione Campanus ex patre Transmundoj, consecratus in festo Cathedre Sancti Petri, sedit annis XVIII, mensibus IIIIor, etk diebus XXIIIl. Hic quantum fuit gloriosus, opera eius testimonium perhibent veritati. Fecit enim inter cetera hospitale Sancti Spiritus et renovavit ecclesiam Sancti Sixtim. Composuit decretales, sermones et librosn de miserao conditione humani generisp et multa alia gloriosa. Item dedit universis ecclesiis in Roma unam libram argenteam pro singulis calicibus earum non habentiumq calices argenteos tali pacto, quod vendere eosr non possint. Hic etiam coronavit Ottonem et deposuit, quia non servavit fidelitatem. Huius tempore a Francis capta est Constantinopolis ets at Venetiss. Urbsu quidem de mundi maioribus urbibus una ac in magnificentia prima, cuius captionem etiam post pluresv dies plerique civitatis incole non credebant, tum propter
civitatis fortitudinemw, tum etiam propter antiquam, quam habebant prophetiam. Prophetizatum siquidem erat, quod debebatx capi per angelum, et ita eam capi per hominem non credebant. Sed hostibus per murum, ubi angelus pictus erat, civitatem intrantibus, se deceptos incole per equivocationem angeli cognoveruntu. Huius temporibus Livoniay pro parte conversa est adz fidem. Anno vero pontificatus sui XVIIo mense Novembri in basilica Lateranensi, que Constantinianaa vocaturb, celebratum est concilium generale, pro subsidio ...*
1198
1199
1200

a) silicet B1.

b) Elasa C.

c) folgt I B2.

d) zusätzlich I. über der Zeile B1.

e) Tyburtinum B1.

f) danach exp. Christum B1.

g) prophetatur C.

h) temporibus B1.

i–i) fehlt C.

j–j) enklaviert B1; am Ende des Textblocks B3, vgl. Var. n; fehlt hier C vgl. Var. e.

k) Frederico B1.

l) folgt altissimi B3.

m) folgt Albanum a Romanis concrematum est VI. Id. Apr. A, B2, C.

n) rubum B1, B2; rubulum A; fehlt C.

o–o) fehlt B1, B2.

p) et B1.

q) Soldano B3.

r) cum A, B2, B3; fehlt C.

s) curatione B3.

t) Adriano B1.

u) korr. aus sequentes B1.

v) temptorium B2.

w) Teotonici A, B3.

x) Adriani B1.

y–y) papa Allexandro B1.

z) steterit A.

a) korr. aus sucicessive B1.

b) Allexander B1.

c) korr. aus maultitudine B1.

d) Boemie B1.

e) folgt Auslassung C, vgl. Var. j–j.

f) Allexandro B1.

g) folgt pape B1.

h) Allexandri B1.

i) reconcilatus A.

j) flumine C.

k) est submersus C.

l–l) secum tunc B1.

m) folgt pene B1, B2, C.

n) Phylippo B1.

o) Rycardo B1.

p) korr. aus magxima B1.

q) multitline B1.

r) Johacim B1.

s) Ieremiam B1.

t) Apocalipsim B1.

u) honeribus B3.

v) inquirentibus C.

w) Rodolphus B3. Radulfus B1.

x) Georgio C.

y) Cantuarihensis B1.

z) sancta B1.

a) coruscans C.

b) Allexandrum B1.

c–c) fehlt A.

d–d) nuntios sollempnes B1.

e) Allexandrum B1.

f) folgt ut C.

g) dicto C.

h) Allexander B1.

i) korr. aus receptus B1.

j) concilio B1, B3.

k) folgt suo B3.

l) fuerit B3.

m) quod B1; pro C; fehlt Weiland !

n) folgt Einschub B3, vgl. Var. j–j, ferner Einschub Var. m.

a) über Zeile B1.

b) Rotudam B1.

c) pensatem B1; pensantes B2.

d) tumulatus A, B3, C.

e) Adrianus B1.

f) über der Zeile B1.

g–g) V C.

h) IX B3.

i–i) fehlt C.

j) Novergiam B3; Wormatiam C.

k) Guillelmum B3; Wihelmum A; Gillermum C.

l) fehlt B3.

m) Radicophino B3; Radicophono C; Radicofono B1.

n) muravit C.

o) folgt sepultus est in Vaticano in basilica Sancti Petri iuxta sepulcrum Eugenii pape C.

p) Allexander B1.

q) über der Zeile B1.

r) patria A, B3, C; patre B1.

s) Ranuccio B1.

t) XIX C.

u) fehlt C.

v) Trumensem B2, C; Trinterisem B1.

w) Pascalem B1.

x–x) presbyteri cardinales fuerunt B1.

y–y) fehlt B2.

z) acquisivit A; fehlt B1, B2, B3.

a) Allexandrum B1.

b) manumittebat C; manutebat B1.

c) fehlt B1.

d) Hemanuel B1.

e) Willielmum B1; Guilbertum B3; Guilermum A; Gillermum C.

f) Silicum A, B2, B3; Sylicum B1.

g) XX C.

h) folgt diversa C.

i) Anthiocena B1.

j) sub C.

k) subversa B3.

l) Cathenensis A, B1, B2; Cathinensis C.

m) retrogradis C.

n) fehlt B1, B2.

o) Cicilia A; Sycilia B1.

p) fehlt A.

q) Allexandro B1.

r) Allexandriam B1.

s) instituit B3.

t) fehlt B1.

u) pallii C.

v) Frederico B1.

w) fehlt B1.

x) adheserat C.

y) ome B2; omne C.

z) Urbetanam B2.

a) Tarraticinam B1; Tarracinam A, B2; Tarracinam et C.

b) folgt ad B3.

c) Cypranum B3.

d–d) fehlt B2 (Zeilensprung).

e) transivit B1.

f) amplicuisset A.

g) Willielmus B1; Guillelmus B2; Guilhelmus B3; Wilhelmus A; Gillermus C.

h) über der Zeile B1.

i–i) fehlt A.

j–j) composuit C.

k) über der Zeile B1.

l) folgt de civitate Mediolano C.

m) XLV B3.

n) Ierusalem B1.

o–o) rem flebilem B1.

p) audisset A, B2, C.

q) Ferraia B2; Feraria B1.

r) über der Zeile B1.

s) folgt annis exp. B1.

t–t) mittit litteras B1.

u) Pysas B1.

v) Pysis B1.

w) fehlt B3.

x) über der Zeile B1.

y–y) fehlt B1, B2, B3, C.

z) a B3.

a) extra B1, B2.

b) muros C.

c) Laterani B1.

d) über der Zeile B1.

e) fehlt B3.

f–f) fehlt B2.

g) pontificio B1.

h) fehlt B1.

o) zusätzlich über der Zeile V. B1.

p) folgt imperavit B1.

q) VIIII C.

r) fehlt C.

s–s) Sycilie regnum B1.

t–t) fehlt B1, B2.

u) ubi A.

v) fehlt B1.

w) Sycilie B1.

x) fehlt B3.

y) Apulie A, B3, C; Sycilie B1.

z) ibi C.

a) Tancretum A, B1, B3, C.

b) Tancreti A, B3, C.

c) Syculorum B1.

d) Alemanniam A, B3, C.

e) Pannonie C.

f) Alemannie A, B3, C.

g) Octonem B1.

h) aliam B2.

i) Phylippum B1.

j) Octo B1.

k) Phylippo B1.

l) alios C.

m) lanigravio C.

n) Phylippus B1.

o) Octo B1.

p) etiam B1.

q) Phylippo B1.

r) Hinricum A.

s) Sycilie B1.

t) Octoni B1.

u) folgt Sicilie B2.

v) Alemannie B3.

w) Phylippus B1.

x) Suevie A, B3.

i) über der Zeile B1.

j) Trasmundo B2.

k) fehlt B1.

l) XXVIII B3.

m) Syxti B1.

n) librorum A, B2, C.

o) miseria B3; folgt de B3.

p) folgt et prephationes in missa A.

q) habenti B2; habentibus B1.

r) fehlt B3.

s–s) fehlt A.

t) fehlt B3.

u–u) Similiter Miramolmus (Macominus A) Saracenorum veniens cum innumerabili multitudine contra Hispanos confusus ad patriam suam rediit A, C.

v) folgt exp. annos B1.

w) fortidtudinem B1.

x) deberet B3.

y) Livionia B1.

z) unleserlich B1.

a) Constantina B2; Constantiana B1.

b) vocabatur C.

*) Fortsetzung auf fol. 25v

*) Fortsetzung auf fol. 26r