fol. 21v [Päpste]
fol. 22r [Kaiser]
MI.
1001
MI.a
MII. Iohannes (XVIII.)a mensibus V, et diebus XXV, et cessavit diebus XIX.
1002
MIII. Iohannes (XIX.)b annis V et cessavit diebus XXX; natione Romanus de regione, que vocatur porta Metropolis; sepultusquec estd. Huius tempore floruit rex Robertus vita et scientia preclarus, qui tante devotionis fuit, quod in festis semper in aliquo monasterio propter officium voluit interessee, et non solum cum monachis cantabat, verum etiam cappa serica indutus chorum regebat. Unde cum quoddam castrum obsedisset, dimisso exercitu propter festum Sancti Aniani Aurelianisf venit, et cumg chorum regendo alta voce ter Agnus Dei flectendo genua incepisset, muri castri, quod obsederath, funditus corruerunt. Hic fecit sequentiam: Sanctii Spiritus assit nobis gratiaci.
1003
1004
1005
1006
1007
MIII. Henricus (I.)b annis XII, mensibus VI, et permansit vacuum regnum annis II. Huius tempore luna reversa est in sanguinem. Nota, quod plures sunt Henrici reges, quam Henrici imperatores. Unde cum legitur Henricusc primus ratione imperii dicitur primus, sed ratione nominis dicitur secundus. Fuit enim quidam Henricus rexd ante ipsum. Idem intellige de Conradise. Huius Henricif imperatoris fuit uxorg Sancta Cunegundish, et ambo virgines permanserunt, et in Bambergensii ecclesia, quam edificaveruntj, requiescunt miraculis coruscandok. Hicl Henricusm primum dux Bavarorum ab omnibus principibus inn imperatorem electus, multa bella prospere gessit in Germania, Bohemiaop, Italiaq. Postremor volenss Deo vacare soli, cum esset christianissimus, episcopatumt Bambergensemu fundavitv. Regi etiam Hungarorum Stephano sororem suam dans in uxorem, tam ipsum quam totum regnum suum ad fidem vocavitw. Hic etiam Bambergensemx civitatem pro Narniensi apud papam, quey Sancti Petriyz, commutavit.
MVIII. Sergius (IIII.)j annis II, mensibus VII, et cessavit diebus VIII. Hic fuit sancte vite et caste conversationis. Sepultusk est in basilical Sancti Petri.
1008
1009
1010
MXI. Benedictus (VIII.)m natione Tusculanusn ex patre Gregorio sedit annis XI, mensibuso XIo, diebus XXI, et cessavit anno I. Hic fuit eiectus de papatu, et factus est quidam alius papa, unde maximum scisma fuit. Dicit Petrus Damianus, quod quidam episcopus vidit hunc Benedictum papam nigro equo quasi corporaliter insedentemp, et dixit ei: Nonne tu es Benedictus papa, quem iam defunctum novimus? Ego sum, inquit ille, infelix Benedictus. Et quomodo est, inquit, tibi, pater? Graviter, inquit, torqueor, sed de Dei misericordia non despero, sisq mihi adiutoriumr. Vade, aits, ad successoremt meumt Iohannem papam et dic ei, ut in taliu theca summam pecunie accipiens pauperibus distribuat, quia quicquid ante pro me pauperibus datum fuerat, nil michi profuit, quia de rapinis fuit. Quod episcopus et fideliterv explevit, et episcopatui cedens monasterium intravit.
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
MXV. Conradus (I.)a annis XX, et permansit vacuum regnum annis III. Hic multas leges condidit. Hic pacem in terris conservareb cupiens statuit, ut quicumque principum pacem infringeret, capite plecteretur. Sed huius statuti transgressor comes Lupoldus accusatur. Qui cupiens vitamc salvare, cum paucis, idd estd uxore et puerise, occulte fugiens in vastam solitudinem, ipsam multis temporibus tamquam eremita inhabitatf, nullo penitus sciente quo devenisset. Sed contigit imperatorem ad illas partes accedere, et cum venationis causa bestias insequens per solitudinem discurreretg, sic se ab omnibus elongavit, ut solus remanens, ubi esset, penitus ignorareth. Et nocte appropinquante, imperator multum anxius casu ad predicti comitis eremitorium pervenit. Qui benigne receptus cum posti laborem in stratuj dormiret, et eadem nocte predicti comitis uxor filium peperisset, audit imperator vocem in sompnis, ipsum puerum generum suum futurum ac imperii successorem. Hanck vocemk imperator primol contempnens, cum iteratam fuisset, anxius viso puero de mane, cum ad suos pervenisset, vocatis duobus secretariis occulte mandavit, predictum puerum ut rapientesn in silva occiderent et sibi cor puerio apportarento. Ipsi iuxta mandatum puerum predictump rapiunt et misericordia moti non occidunt, sed in nemore relinquentes, cor capti leporis in argumentum occisionis imperatori deferunt. Accidit autem, ut eadem hora dux Henricus causa venationis in eadem silva solus errans, puerum vagienten audiret ipsumque pulchrum conspiciensq uxori sue sterili occulte deportans, mandavit eidem, ut quod ipsum genuerit, affirmaret. Quod et factum est, vocavitque eumr nomine suo Henricum. Cumque iam adultum imperator vidisset, pensans vultum, quem olim viderat et etatem, licet multum renitentes patre, scilicett ducet Henrico, imperator iuvenem, ut sibi astaret, retinuit, tractans apud se qualiter ipsum occulte perderet. Et post aliquod tempus misit eum cum litteris ad imperatricem scribens, ut ipsa sub obtentu gratie sue eo die quo ipseu iuvenis ad ipsam veniret, ipsum occulte suffocaret. Sed iuvene iter agente, cum in domo cuiusdam presbyteri quiesceret, presbyter ipso dormiente curiosamv ipsius bursam pertractansw, litteras imperatoris conspexit et illas caute aperiens, illix feliciter commutavit. Nam abraso ipso die moriatur reposuit ipso die filia meay tradatur, quodz et factum est, licet cum magnaa ammiratione imperatricis propter tam subitum et stupendum mandatum. Quod imperator percipiens obstupuit. Sed postquam investigavit illum verum ipsius patrem nobilem fuisse comitem, quem rusticum credebat, dolor ipsius mitigatus est. Quib Henricus postquam Conradoc successit, magnum construxit monasterium in loco nativitatis sue.
MXXII. Iohannes (XX.)w ex patre Gregorio sedit annis XIx, et cessavit diebus II. Hic natione Romanus, habuit guerram cum Romanis. Huiusy tempore Haymericusz, Sancti Stephani primi regis Ungarorum filius, virgo cum sponsa sua obiit miraculis coruscandoy.
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
MXXXIII. Benedictus (IX.) natione Tusculanus ex patre Alberico sedit annis XIIII. Iste est eiectusa de papatu, et factus est papa Sabinensis episcopus, qui infra vocatus est Silvester. Et iste quoque eiectus est, et Benedictus recuperavit papatum. Et iste iterum eiectus est, et datus est papatus Iohanni archipresbiterob Sancti Iohannis adc Portam Latinam, qui Gregorius VI.d infra dictus est. Et hic habito papatu cum esset rudis litterarum, alterum papam ad vices ecclesiastici officii exequendas secum consecrari fecit. Quod cum multis non placeret, tertius superinduciture, qui solus vices duorum impleret. Uno itaque contra duos et duobus de papatu altercantibus contra unum, et mortuo Gregorio, Henricusf imperator contra duos Romam accedit et eis canonica et imperiali censura depositis Sindigerum Bambergensemg episcopum, qui et Clemens II.h esti dictusi, in papatum per vim substituit. A quo Henricusj imperator coronatur, Romanis sibi promittentibus et iurantibus se sine ipsius concessuk numquam Romanum pontificem electuros. Iste Benedictus, qui fuit nepos superioris Benedicti, apparuit iuxta molendinum cuidam in specie cuiusdam monstruosi animalis, cuius caput et cauda asini eratl, reliquum corpus sicut ursus. Cumque conspectorm territus fugeret, clamans monstrum post ipsum dixit: Noli me expavescere; scito me hominem fuisse sicut tu es, sed sic represento me, sicut olim infelix papa existens bestialiter vixi. Huiusn tempore Sanctus Gerardus episcopus in Ungaria super bigam ligatus de altissimo monte cursu precipiti martyrio coronaturn.
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
MXL. Henricus (II.)d imperavit annis XVII. Hic Henricuse dicitur filius Conradi vel secundum aliosf gener ipsius. Hicg veniens in Italiamh, Pandulphumi principem Capuanum cepitj et eum captivum secum asportavit et alium quendam Pandulphumk comitem Theatinuml principem ordinavit. Huius tempore Normanni intraverunt Romam. Et bellum Cadulus contra Romanos in pratis Sancti Petri habuitm. Tuncn tempore dux Godefreduso venit in Italiamp, et secutiq sunt eum Normanni a Roma usque ad Aquinum. Huius imperatoris tempore Romer cuiusdam gigantis corpus Pallantis nomine, inventum est incorruptum. Cuius vulneris hiatuss, ubi vulneratus fuerat, IIIIor pedes et semis habebat, corpus vero altitudinem muri vincebat. Lucernaquet ardens ad caput ipsius inventa est, que nec flatu extingui poterat nec liquoreu, sed cum stilo foramine subter flammamv facto, extincta est per illud foramen aere introducto. Hunc dicitur Turnus occidisse et hoc ipsius epitaphiumw fuit: Filius Euandri Pallas, quem lancea Turni // militisx cecidit, more suo iacet hic. Hoc tempore iny Apulia eraty quedam statua marmorea circa caput suum ereumz habens circulum, in quo erat scriptum: Kalendis Maii oriente sole habeboa caput aureum. Quod quidam Sarracenus a Roberto Guiscardob captus, quid protenderetc, intelligens, in Kalendis Maiid oriente sole notato termino umbree illiuse, reperitf infinitumg thesaurum, quem dedit pro sua redemptione. Hoc tempore ecclesia Gallicana per Berengariumh Turonensem perturbatur, qui asserebat, eucharistiam, quam sumimus, non esse verumi corpus Christi, sed figuram corporis et sanguinisj. Contra quem Leok papa Tullensisk cuml CXIII episcopisl celebrat concilium. Qui tamen Berengarius alias sanctus homo dicitur fuisse et post retractionem finem mortis predicendo feliciter migrasse. Cuiusm error et retractatio ponitur in Decreto de consecratione, distinctione II: Ego Berengarius...m
MXLVII. Silvester (III.)o diebus LVI.
1047
MXLVIII. Gregorius (VI.)p de Sancto Iohanne ad portam Latinam seditq annis II, mensibus VI. Hic cum rege Henrico habuit bellumr. Hunc Guillielmuss in suis chronicis dicit sanctum virum fuisse, et cum ad papatum venisset, parum vel nichil ad papatum pertinenst propter incuriam et negligentiam antecessorum suorum invenisseu. Nam pene omnia a predonibus tollebantur; peregrini Romam venientes quasi omnes spoliabanturv, et pervenientium oblationes violenter auferebantur. Quos omnesw papa admonuitx primo, post excommunicavit, tertio quia contempserunt, manum armatam apposuit; et primo raptores oblationum Sancti Petri aut penitus extinxit aut fugavit. Occisis itaque raptoribus predia et oppida multo tempore amissa recuperavit. Tunc omnes ipsum homicidam clamantesy, non papam, sed sanguinarium dicebantz. Cardinales quoque ipsum in infirmitate, in qua eta mortuus estb, ipsumc indignum fore dixerunt in ecclesia Sancti Petri sepeliri, qui tot mortibus hominum sacerdotium fedasset. Tunc papa licet infirmus resumpto spiritu longum sermonem cardinalibus fecit, asserens ipsos stulted locutos esse ete se bene fecissee, inducens illud, quod Ezechielf dixitg sacerdotibus, qui se non opponebant murum pro domo Israel, et multa alia, et post subdidit: Cum mortuus fueroh, corpus meum ante foresi ecclesie sistite, ianuas quoque ecclesie seris et vectibus obfirmate. Si voluntate divina porte aperte fuerint, ipsumj inferte, alioquin de ipso facite, quod vultis. Cumque ipsok mortuo sic factum essetl. Turbo divinitus veniens portas ecclesie firmatas non solum apperuit, sed etiam cum magnom fragore usque ad parietem deportavit.
1048
1049
ML. Clemens (II.)n nationeo seditp mensibus XIX, diebus VII. Hic fuit invasor ecclesie et per vim habuit papatum, etq cessavit diebus XXq.
1050

a) Hiis temporibus floruit Fubertus (!) Carnotensis episcopus, qui inter alia laudabilia Stirps (folgt esse B3) Iesse et Solem iustitie et Chorus nove Iherusalem composuit B2, B3, C.

a) über der Zeile B1.

b) über der Zeile B1.

c–c) fehlt A.

d) folgt in Vaticano C; folgt apud Sanctum Petrum von späterer Hand nachgetragen B2.

e) esse B2, B3, C.

f) Aurelianensis B3.

g) folgt ipse C.

h) obsidebat B1.

i–i) fehlt B3.

b) über der Zeile B1.

c) korr. aus Hencricus B1.

d) fehlt B3.

e) Corradis B1.

f) Hainrici B3.

g) fehlt B1.

h) Chunigundis B3.

i) Baynburgensi B3; Bayburgensi C; korr. zu Babergensi B1.

j) edificaferunt B3.

k) coruscantes C.

l) fehlt C.

m) Hainricus B3.

n) fehlt C.

o) Bobemia korr. zu Boemia B1.

p) folgt et C.

q) Ytalia B1.

r) postea C.

s) folgt exp. sibi B1.

t) ecclesiam C.

u) Baynburgensem B3, C.

v) folgt et gloriose locupletavit A; folgt et C.

w) convertit C.

x) Babinburgensem B3; Baynburgensem C; Babergensem B1.

y–y) fehlt A.

z) folgt fuit B3, C.

j) über der Zeile B1.

k) sepultusque C.

l) ecclesia B3.

m) über der Zeile B1.

n) de Tusculum A.

o–o) fehlt B2.

p) insidentem C.

q) si A, B2, B3, C.

r) folgt prebeatur A, B2, B3, C.

s) inquit B3, C; fehlt B1.

t–t) fehlt B1, B2.

u) folgt loco exp. B1.

v) feliciter C.

a) über der Zeile B1.

b) servare C.

c) se C.

d–d) et B3.

e) filiis C.

f) korr. aus inhabitabat B1.

g) decurreret C.

h) ingnoraret B1.

i) fehlt B2.

j) strato A.

k–k) hac voce B2.

l) primum C.

m) iterato B1, B3.

n) rapientos B1.

o–o) apportarent pueri B1.

p) fehlt A, B3, C.

q) conspiceret B3.

r) ipsum C; fehlt B1.

s) renitete B1.

t–t) suo C.

u) fehlt C.

v) privatim C.

w) retractans C.

x) sibi C.

y) folgt sibi C.

z) fehlt B1.

a) maxima B3, C.

b) Hic C.

c) Cunrado C; Corrado B1.

w) über der Zeile B1.

x) IX A, B2, B3.

y–y) fehlt A.

z) Hamericus B3.

a) korr. aus ieiectus B1.

b) archiepiscopo C.

c) ante B1.

d) fehlt C; sextus B1.

e) inducitur B1.

f) Hinricus A.

g) Babergensem B1.

h) secundus B1.

i–i) dictus est B1.

j) Hinricus A.

k) consensu A, B3, C.

l) erant C.

m) inspector C.

n–n) fehlt A.

d) über der Zeile B1.

e) Hainricus B3.

f) quosdam A.

g) iste A, B2; imperator iste C.

h) Ytaliam B1.

i) Pandulfum B1.

j) capiens super Troiam vicit A.

k) Pandulfum B1.

l) Thatinum B1.

m) doppelt B1.

n) eodem C.

o) Godofridus A.

p) Ytaliam B1.

q) insecuti A, C.

r) fehlt C.

s) yatus B1.

t) lucerna quoque C.

u) licore A.

v) terram B1, B2.

w) ephytaphiun B2.

x) fehlt C.

y–y) erat in Apulia B1.

z) aureum B3.

a) habeo B3; habebat B1.

b) Gwiscardo C.

c) pretenderet C.

d) folgt in A.

e–e) fehlt B3.

f) reperiit B1, B2, C; repperit B3.

g) folgt aurum B1.

h) Beringarium B1.

i) fehlt B3.

j) folgt Christi C.

k–k) Nicolaus papa B2, B3, C; Nicholaus papa B1.

l–l) fehlt A.

m–m) fehlt A.

o) über der Zeile B1.

p) über der Zeile B1.

q) fehlt B1.

r) fehlt C.

s) Gilhelmus A, B2, C; Gwillelmus B3.

t) folgt reperisse C.

u) fehlt C.

v) exspoliabantur B1.

w) sanctus B1.

x) amonuit B1.

y) korr. aus conclamantes B1.

z) dicentes C.

a) fehlt B2, B3, C.

b) fuit A, B2, B3, C.

c) fehlt A, B3, C.

d) stultos B3.

e–e) fehlt C.

f) Ezebiel B2.

g) improperabat A, C.

h) fehlt B1.

i) corpus B1, B2.

j) corpus meum B3, C; corpus A.

k) fehlt A, B1, B2, B3.

l) fuisset B3.

m) folgt gaudio exp. B1.

n) über der Zeile B1.

o) fehlt B3, C.

p) fehlt B1.

q–q) fehlt B3.