fol. 8v [Päpste]
fol. 9r [Kaiser]
CCCLI.
351
352
353
CCCLI.
CCCL4. Liberius natione Romanus ex patre Ligusto sedit annis XVI, mensibus VIIa, diebus III, et cessavit diebus XXV. Hic de regioneb Via Lata exilio deportatus est a Constantio Augusto eo, quod noluissetc heresi Arianed consentire, et fuit in exilio annis III. Quo in exilio existente clerus Romanus de consilio predicti Liberii ordinaverunte Felicem presbyterum in papam, virum venerabilem. Quo Felice celebrante concilium, invenit interesse duos presbyteros Arianaf heresi infectosg nec non imperatoris Constantii familiares, videlicet Ursacium et Valentem, et eiecit ipsos de concilio XLVIIIh episcoporum. Post paucos autem dies provocatii contra Felicem rogaverunt Constantium, ut revocaretj Liberium de exilio, tamquam ipsis magis consentaneumk. Liberius autem, ut preceptis imperatoris heretici assensum dedit, de exilio est revocatus. Imperator vero convocato concilio cum hereticis Arianisl et cum Ursaciom et Valente Felicem de papatun, quia erat catholicuso, eiecit et Liberium, quia sibi et Arianisp consenserat, reposuit in sede, et sicq infelix Liberius basilicam Sancti Petri et Pauli et Sancti Laurentii vi tenuit VIxr annisr. Et fuit tunc persecutio magna in urbe, ita ut clerici Liberio contrarii martyrio coronarentur. Passus est ets tunc presbyter Eusebius in urbe, quia Liberium esse hereticum declarabat.
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
CCCLXII. Iulianus annis II, mensibus VIII. Hic Julianus fuit apostata. Huius tempore beatus Martinus relicta militia floruit. Iste nepos Constantini fuit, qui tantum imperium concupivit, ut etiam Christianam religionem dimitteret. Hic tam secularibus quam divinis libris eruditus a fide et a vita monastica declinavit. Qui a Constantio Cesar factus, contra Gallos et Alamannosa missus ipsos subiecit; exb hiis elatus contra Constantiumc Augustumd se erexit. Poste mortem autemf Constantii factus Augustus, Christianos persequi cepit, honoribus primo eos magis alliciens quam tormentis ad idolatriam, demum varia edicta contra Christianos statuens. Multi sunt martyrio coronati, inter quos Paulus et Johannes, Constantie Magni Constantini filie cubicularii, item Cyrillus diaconus, et multi alii terra marique perempti sunt. Ipse etiam Iudeis licentiam dedit templum Iherosolymisg reedificandi. Qui ex omnibus partibus congregati, quodh magno labore construxeranti, per terre motum funditus destructo, et locum et opus deseruerunt. Cum vero contra Persas ad bellandum processisset, transiens per Cesaream Capadociej multa opprobria beato Basilio, illius civitatis episcopo, et Christianis etk comminationes futuras intulissetl, beatus Basilius orans et ieiunans cum Christianis vidit beatam Virginem precipientem Mercurio militi dudum ante in quodam monasterio sepulto, ut se et filium eiusm den Julianon vindicareto. Quod et factump est. Et blasfemando expirans clamavit: Vicisti, Galileeq.
364
CCCLXIIII. Iobinianus mensibus VII. Iste Christianus fuit et cumr Sapore rege Persarum corpus Iuliani in pace sepelivit.
365
366
367
368
CCCLXV. Valentinianus cum fratre Valente imperavits annis XI. Iste Christianus fuit de Cybalensi Pannonia editus. Hic sub Juliano Augusto cum fidem Christianitatis integram gererett et scutariorum tribunus esset, mandato acceptou sacrilegi imperatoris, aut immolare idolis aut militiamv cedere, militiam sponte dimisit. Sed paulo post Juliano interfecto, Iobinianoque mortuo, qui pro nomine Christi amiserat tribunatum, persecutori succedens suscepit imperium. Hic Saxones, gentemw in Oceani litoribus virtute et agilitate Romanisx terribilem, subiugavit. Anno veroy sui imperii XIo cum Sarmate sese per Pannonias diffudissent easque vastarent, dum bellum adversum eos pararet, apud oppidum Strigoniense subito fluxu sanguinis expiravit. Fuit autem imperator egregius, vultu decens, sollers ingenio, sermone cultissimus, quamquam ad loquendum parcus. Hic fratrem suum Valentem qui post cum filio suo Valentiniano imperavit IIIIor annis, volentem persequi Christianos, eo quod Arianusz esset, tempore quo vixit conpescuit. Huius Valentiniani tempore et hortatu sanctus Ambrosius factus est archiepisopus Mediolanensis.
CCCLXIX. Felix (II.)t sedit anno I, natione Romanus ex patre Anastasio. Hic fuit catholicusu et constituit, ut episcopus vocatus ad concilium veniat. Hic declaravit Constantium filium Constantini esse hereticum et secundo rebaptizatum ab Eusebio Nicomediensiv episcopo, et propter hoc ab eodem Constantio de papatu depositus capitis decollatione martyrio coronatur IIIIw. Kal. Augustiw.
369
CCCLXX. Damasus (I.)x natione Hispanusy ex patre Antonioz sedit XVIII annis, mensibus IIa, diebus Xb, et cessavit diebus XXXI. Hic elegans in versibus componendisc ingenium habuit multaque et brevia opuscula heroico metro edidit. Huic sanctissimo viro beatus Hieronymusd multa ecclesiasticee religionis scripta misit, interque etiam duos versus scripsit scilicet Gloria Patri, Sicut erat post psalmos canere. Octogenarius sub Theodosio moritur. Hic etiam instituit, ut psalmi die noctuquef cantarentur, et ut chori in duas partes divisi psalmos alternatim cantarent. Hic multa corpora sanctorum requirens invenit, quorum tumbas versibusg decoravit. Hiis temporibus floruit in Indiah Josaphat, filius regis, eremita factus, et Barlaam, qui ipsum convertit. Floruit et Apollinaris Antiochenusi inj scripturis sacris eruditissimus, quem beatus Hieronymusk reverenter audivitj. Beatus Ambrosius Mediolani ordinaturl episcopus. Omnes in Italiam adn fidem rectamn convertuntur. Florento Basilius Cesariensis, Gregorius Nazanzenusp, ambo collegeq et Athenis eruditi, Didymusr Alexandrinusst philosophus, Hieronymusuv, Sanctus Martinus Turonensisv. In Egyptow Pachomius abbas, duo Macariix, Isidorusy, Moyses, Beniamin, Heraclidesz, Effrena sanctissimus, Athanasiusb Alexandrinusc episcopusd quievit in pace. Hieronymuse correxit psalterium secundumf Septuaginta, quod in omnibus ecclesiis cantabatur. Quo iterum vitiato, iterum novum composuit, quod papa Damasus rogatu Hieronymig cantari instituit in ecclesiis Gallicanis, et propter hoc Gallicanum vocaturh, Romanis psalterio secundum Septuaginta remanente. Tertium transtulit de Hebraica veritate in Latinum de verbo adi verbum. Damasus papa rogatu Hieronymij instituit, ut diceretur in eccelsia in fine psalmorum: Gloria Patri etc. Ambrosius ritum canendi antiphonas in ecclesia instituit. Secunda synodus sancta CL patrum Constantinopoli celebratur, in qua dampnatur Macedonius, qui negabat Spiritum Sanctum esse Deum, et assertum est, Spiritum Sanctumk esse consubstantialem et coequalem Patri et Filio, dans symboli formam, quam et Latina confessio predicat in ecclesiisl.
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
CCCLXXVI. Valens cum Gratiano et Valentiniano annis IIIIor. Isti tres Romea imperiales dignitates optime tenuerunt et actus Rome fecerunt. Huius tempore Ambrosius Mediolanensisb claruit. Anno Valentis imperii IIIo, qui imperavit Constantinopoli, IIIIor gentes Scythice, id est Gothi, Ypogothi, Gippidesc et Vandalid, unam linguam habentes, nomine tantum diversi, bipertito agmine Danubium transierunt. Hic Valens Arianuse existens et multas Christianis persecutiones faciens a Gothis in bello peremptus est. Hicf legem dederat, ut monachi militarent; nolentes vero fustibus fecit interficif.
381
382
383
384
385
386
CCCLXXXI. Gratianus cum fratre Valentinianog et Theodosio annis VIh. Per idem tempus Christianorum templa iubente Theodosio destructa reficiuntur. Hic Gratianus cum inestimabilem hostium multitudinem contra se cerneret apud Argentinam oppidum Gallie, fretus Christi potentia feliciter devicit. Nam plus quam XXX milia Alamannorumi peremit. Hoc ipsi cultura vere fidei contulit. Nam cum usque ad ipsius tempora Italiaj heresi Arianak langueret, ad veraml fidem fecit redire. Fuitque Gratianus litteris instructus, parcus cibi somnique ac libidinis victor, cunctisque plenus bonis obiit.
387
CCCLXXXVII. Theodosius (I.)m cum Valentiniano annis XI. Huius tempore maximum scisma fuit inter paganosn et Judeos. Hic destruxito templa idolorum. Huiusp temporep transtulitq Hieronymusr Novum et Vetus Testamentum. Ambrosius post Hilariums hymnos composuit. Arseniust Rome claret, factus ex senatore monachus. Augustinus, cum esset Manicheusu, ad fidem convertitur. Iste christianissimus imperator fuit; hostes suos nonv tam ferro vel multitudine quam ieiunio et oratione confisus prostravit. Hicw propter virtutum perfectionem etiam a barbaris summe diligebatur. Unde multe gentes ad ipsius inductumx, relictis erroribus et idolis, ad Christum conversey sunt. Hic orientis et occidentis partes pacifice possidens apud Mediolanum defunctus est. Cuius corpus eodem anno in Constantinopolim translatum est. Fuitz autem Theodosius propagator rei publice, moribus et corpore Traiano similis, clemens, misericors, communis, solo habitu se differre a ceteris putans, in omnes honorificus, verum effusior in bonosza.
CCCLXXXV3. Siricius natione Romanus ex patre Tiburtiom sedit annis XV, mensibus XI, diebus XXVn, et cessavit diebus XX. Hic Manicheos invenit, quos exilio deportavit, et constituit, ut non participento cum fidelibus communionem; et precepit, ut si quis de eadem secta conversus rediret ad ecclesiam, nullatenus communicaretur, nisi tantum relegationip monasterii omnibus diebus vite sue obnoxius teneretur, ieiuniis et orationibus maceratus probatus, sub omni examine usque ad ultimum diem transitus sui, et ita viaticum accipiat. Hic sanctamq synodum Constantinopoli celebravit cumr CCCL episcopisr. Huius temporibus Hieronymuss presbyter, interpres et doctor egregius, secundum hebraicam veritatem bibliam transtulit de Hebreo in Latinum. Clarebat et Rufinust Aquileiensisu presbyter. Per idem tempus Paula multum nobilis matrona Romanav cum filia sua Eustochiumw Iherosolimamx adiit. Arseniusy Romez claret, qui ex senatore factusa monachus per XL annos in eremo vixit. Eodem tempore in Emmausb castello natus est puer ab umbilico et sursum divisus, ita ut haberet duo pectora et duo capita, et quilibet proprios sensus, uno edente vel dormiente, alter non comedebat nec dormiebatc. Porro postquam duobus annis vixissent, unus mortuus est, altero usque add tertium diem supervivente. Eo tempore floruit Johannes Chrysostomuse primo presbyterf Antiochenusg, post archiepiscopush Constantinopolitanusih.
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
CCCXCVI. Arcadiusb et Honoriusc imperaverunt annis XIII. Hiis temporibus Donatus Epirid episcopus virtutibus insignis est habitus, qui draconem ingentem expuens in ore eius necavit, quem octo iuga bovum ad locum incendii vix trahere potuerunt, ne aerem eius putredo corrumperet. Pere idem tempus corpora sanctorum Habacucf et Michee prophetarum producuntur. Augustinus quoque episcopus doctrine scientia preclaruit. Huius tempore Priscillianiste et Pelagius heretici fueruntg. Hic Arcadiush fuit filius Theodosii magneque virtutis et prudentie homo. Huius tempore Albaricusi rex Gothorum ex Africa veniens Italiamj intravit, Romam cepit, igne ferroque vastavit, dato prius precepto illos, qui in sacris locis precipue in basilicis apostolorum Petri et Pauli se reciperent securos esse. Deindek per Apuliam et Calabriam in Africam properantes, Albaricusl subita morte apud Consentium mortuus est. Gothi vero Bascentumm amnemn dividentes Albaricumo in mediop alveiq cum multis opibus sepeliunt amnemr post proprio meatui reddentes. Regem Attaulfums Alaricit affinem constituentes Romam redeunt, si quid residuum fueritu, more locustarum consumunt. Eo tempore clarissima urbis loca fulminibusv diruta sunt, que comburi ab hostibus nequiveruntw. Fitquex in tota urbe blasphemiay Christo clamantium, hoc ideo se perpeti, quia neglecta fuerunt sacra deorumx.*

a) so Weiland; VIII A; XVII B1, B2, C; fehlt B3.

b) folgt in B2.

c) noluit A.

d) Arriane et B1.

e) ordianaverunt A.

f) Arriana B1.

g) korr. aus infeli B1.

h) XLIIII B3.

i) folgt sunt C.

j) folgt exp. con B1.

k) korr. aus consaentaneum B1.

l) Arrianis B1.

m) Ursatio B1.

n) folgt exp. deposuerit. B1.

o) katholicus B1.

p) Arrianis B1.

q) fehlt C.

r–r) Ursacius B3.

s) fehlt B3, C.

a) Alemannos C.

b) et B1.

c) Constantinum C.

d) Agustum B1.

e) per A, B1.

f) fehlt B3.

g) Ierosolimis B1.

h) fehlt B3.

i) construxerunt B3.

j) Cappadocie B1.

k) über der Zeile ergänzt B1, fehlt B3.

l) inferens A, B3, C.

m) davor exp et l. B1.

n–n) fehlt B3.

o) folgt vidit B3.

p) korr. aus factus B1.

q) Nazarene B3.

r) fehlt B1.

s) fehlt B1.

t) gererent B3.

u) recepto C.

v) militie C.

w) gentes B3.

x) rationis B3.

y) fehlt A.

z) Arrianus B1.

t) überder Zeile B1.

u) katholicus B1.

v) Nichomediensi B1.

w–w) fehlt C.

x) über der Zeile B1.

y) Yspanus B1.

z) Antonino B3.

a) XII B3.

b) VII B3.

c) korr. aus componendo B1.

d) Ieronimus B1.

e) ecclesie B3.

f) nocteque B3.

g) fehlt B3.

h) Indya B1.

i) Antyochenus B1.

j–j) fehlt A.

k) Ieronimus B1.

l) ordinatus est A.

m) Ytalia B1.

n–n) fehlt B3.

o) floret C.

p) Nazarenus B2, B3, C.

q) collige B2.

r) Didimus B1.

s) Allexandrinus B1.

t) folgt episcopus B3.

u) Ieronimus B1.

v–v) fehlt B3.

w) Egipto B1.

x) Macharii B1.

y) Ysidorus B1.

z) Eraclides B1.

a) Effrem B3.

b) Atthanasius B1.

c) Allexandrinus B1.

d) nach pace eingefügt B1.

e) Ieronimus B1.

f) fehlt A, B1, B2, C.

g) Ieronimi B1.

h) folgt a B3.

i) in B3.

j) Ieronimi B1.

k) fehlt A.

l) folgt Hic etiam voce publica dampnavit et omnia facta eius. Damasus papa Rome moritur et in ecclesia Sancti Petri sepelitur C.

a) fehlt B2, B3.

b) Rome C.

c) Gippedes A, B1, B2.

d) Wandali A, C.

e) Arrianus B1.

f–f) fehlt A.

g) Valentino B1.

h) XI B2.

i) Alemannorum B3.

j) Ytalia B1.

k) Arriana B1.

l) fehlt B1.

m) folgt primus C; über der Zeile B1.

n) Christianos B1, B2, B3.

o) destruit B1.

p–p) sub isto A, B2, B3, C.

q) transtiulit B1.

r) Ieronimus B1.

s) Hylarium B1.

t) korr. aus Arcenius B1; Arcenius B2, B3, A, C.

u) monachus B2.

v) korr. aus nam B1.

w) hoc B3.

x) edictum B1, B2.

y) conversi B2.

z–z) fehlt A.

a) bonis B2.

m) Tyburtio B1.

n) XX B2.

o) participarent B3.

p) relegationem C.

q) secundam A; fehlt B3, C.

r–r) cum (folgt exp XL) CCC episcopis et L B1.

s) Ieronimus B1.

t) Ruffinus B1.

u) Aquileyensis B1; folgt ecclesie B3.

v) exp. B1; fehlt C.

w) Eustachium B2.

x) Ierosolima B1.

y) folgt in urbe B2, B3, C.

z) Roma C.

a) folgt est A, C.

b) Hemaus B1.

c) edebat C.

d) in B1.

e) Chrisostomus B1.

f) fehlt B2.

g) Antiocenus B1.

h–h) patriarcha Constantinopolitanus archiepiscopus B1.

i) folgt Hic Siricius constituit, ut nullus presbyter missas celebraret nisi in sacratis ab episcopo locis. Et hic defunctus sepultus est apud Sanctum Petrum A; folgt Rome etiam Paulus Orosius presbyter disertissimus beati Augustini discipulus claret, qui multa librorum opuscula edidit; inter que ad beatum Augustinum scribens chronicam ab exordio mundi incipiens usque ad finem suorum temporum luculento sermone perduxit C.

b) Archadius B1.

c) Honorosius B3.

d) Epyri B1.

e) post B3.

f) Abacuch B1, C; Abacuc B2, A; Abakuk B3.

g) fuerant B3.

h) Archadius B1.

i) Albericus B3, C; richtig Alaricus.

j) Ytaliam B1.

k) demum B2-3, C.

l) so B3; Albericus B1, B2, A, C.

m) Basentum C.

n) annem B1.

o) Albericum B1, B2, B3, C.

p) modino B1.

q) alni B1; fehlt B2.

r) annem B1.

s) Attalfum B2.

t) Alberici B1, B2,

u) fuit B3.

v) fehlt B3.

w) nequerunt B1; inquierunt B3.

x–x) fehlt A.

y) blasfemia in B1.

*) Fortsetzung auf fol. 10r