Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde

Abbildungsverzeichnis der europäischen Kaiser- und Königsurkunden

<<95.>>

Heinrich gewährt dem Kloster Einsiedeln für seinen Besitz Freiheit von jedem königlichen Eingriff, es sei denn zur Abwehr räuberischer Einfälle, und das Recht der freien Abtwahl.

Straßburg, 1111 Oktober 2.

Vorbemerkung Thiel, Stand: 2010

Original (ca. 46/47 b : 60/61 h) im Stiftsarchiv zu Einsiedeln (A); Rückvermerk des 12. Jh.: Preceptum H. V. imperatoris super confirmatione privilegiorum ante concessorum, datum an. millesimo CoXIo.

Drucke: Guillimann, De ep. Argentin. 219 Auszug. – Hartmann, Ann. Heremi 171. – Meurisse, Hist. des evesques de Metz 389 Auszug aus Guillimann. – Tschudi, Chron. Helvet. ed Iselin 1,50 Auszug (mit falschem, aus D.125 entlehnten Beginn der Dispositio “Qualiter Gero abbas etc.”); ed. Stadler-Stettler 1,180. – Hartzheim, Conc. Germ. 3,266 Auszug aus Guillimann. – Grandidier, Hist. eccl. d’Alsace 2,216 no 559 Auszug aus Hartmann. – Aus A: Böhmer, Acta imp. 71 no 76.

Reg.: Liber Heremi in der Geschichtsfreund 1,138. – Stälin, Wirtemberg. Gesch. 2,319. – Erhard, Reg. Westf. 1,220 no 1374. – Morel, Reg. Einsiedeln 6 no 34. – Trouillat, Mon. de Bâle 1,230. – Stillfried-Maercker, Mon. Zollerana 1,5 no 5. – Goerz, Trierer Reg. 14. – Hidber, Schweizer. Urk.-Register 1,447 no 1565. – Goerz, Mittelrhein. Reg. 1,459 no 1645. – Böhmer-Will, Mainzer Reg. 1,244 no 9. – Rochholz in Argovia 16,9 no 10. – Fester, Reg. Baden 5 no 23. – Ladewig-Müller, Constanzer Reg. 1,84 no 680. – Wentzcke, Strassburger Reg. 1,302 no 389. – Helbok, Reg. Vorarlberg 1,95 no 205. – Schiess, Quellenwerk 1.1,47 no 101. – Wampach, UB d. altluxemb. Territorien 1,487 no 339. – Heidingsfelder, Eichstätter Reg. 96 no 295. – Böhmer Reg. 2012. – Stumpf Reg. 3079.

Als fast wörtliche Wiederholung des hochrhetorischen DH.IV.260 von 1073 Mai 24 (= VU.) verfasst und geschrieben von Notar Adalbert A, vgl. Hausmann, Reichskanzlei 65 no 43; zur richtigen Berechnung der Jahreskennzahlen, von denen das 6. Regierungsjahr allerdings erst durch Korrektur gewonnen wurde (s. Anm. i’), vgl. Vorbemerkung zu D.87. Aus der VU. wurde nicht die dortige zweite Intitulatio übernommen (s. Anm. m), außerdem der an einigen Stellen verwendete Aussteller-Singular durch den Plural ersetzt (s. Anm. w, x, b’). D.95 diente dem DKo.III.22 von 1139 Mai 28 (= NU.) als teilweise Vorurkunde. – Zu dem unter Verwendung des Datums des D.95 hergestellten Falsifikat Grandidiers für Ettenheimmünster (Stumpf Reg. 3080), dem vermutlich ein mit D.95 ungefähr gleichzeitiges Deperditum entsprach, vgl. D. †291.

(C.) In nomine sanctae et individuę trinitatis. Heinricus divina favente clementia quartus Romanorum imperator augustus. Non magnum est carnalia nostra metere his, qui nobis spiritualia non cessant seminare. Oportet enim nos, qui sumus carnales quique sollicitudinibus huius mundi inservimus, spiritualium virorum orationibus commendare, precipuę his, quos omnibus relictis soli Christo Iesu cernimus vacare, per quos, cum spirituales sustentationes accipimus, merito eis carnales consolationes, de quacumque re petierint, rependimus. Igitur in monasterio sanctę dei genitricis et virginis Marię et sancti Meginradi, Mauricii quoque sociorumque eius, quod Solitarium vocatur, theutonice Einsidelen, fratres habitantes nos adierunt, qui quidem non de nostris aliqua metere, sed aliorum messe collecta nostro patrocinio obtinere petierunt, videlicet ut consolationes, quas de multis sive in prediis sive in aliis quibuscumque mundi substantię speciębus vel acceperant vel accepturi sunt, nostri cyrografi testimonio perpetua libertate possideant. Quorum petitionem, quia iusta videbatur, fieri adiudicavimus. Iustum est enim, ut, qui á carnalibus segregati sunt, á carnalibus non iudicentur; nam et nomen eorum et habitatio singulares eos insunuat. Ergo astipulatione presentium regni principum, videlicet archiepiscoporum: Alberti Maguntini archiepiscopi, Brvnonis Treuerensis archiepiscopi, Cvonradi Salceburgensis archiepiscopi; episcoporum: Bvrchardi Monasteriensis episcopi, Brvnonis Spirensis episcopi, Cvnonis Strazburgensis episcopi, Alberonis Metensis episcopi, Richardi Virdunensis episcopi, Ebrehardi Eistetensis episcopi, Ǒlrici Constantiensis episcopi, Rǒdvlfi Basiliensis episcopi; Frederici ducis, Herimanni marchionis; comitum quoque: Godefridi de Caloen, Frederici de Zulra ceterorumque fidelium nostrorum, predictis monachis de Einsidelen libertatem petitam tradimus, traditam affirmamus, scilicet ut nullus successorum nostrorum de aliqua substantia eorum possessa vel possidenda, prediis datis vel dandis, cellis constructis vel construendis se intromittat, nisi forte, quod absit, aliqua in illos raptorum insania surexerit, adversus quos rogamus, ut insurgat, quos trucidet et eradicet. Cum vero abbatem constituendum tempus poposcerit, non quilibet regis aut imperatoris potestate eis preponatur, sed quem fratrum electio idoneum iudicaverit, regis tam petitione quam constitutione huius nominis honus subire cogatur. Cetera vero omnia ad neminem nisi ad abbatis nutum respectum habeant et fratrum. Huius libertatis memoriale hanc paginam scribi iussimus, quam, ut infra videtur, propria manu nostra corroboratam et sigilli nostri impressione insignitam omnis generationis tam futurę quam presentis noticię relinquimus.

Signum domni Heinrici quarti Romanorum imperatoris invictissimi. (M.7.)

Albertus Maguntinvs archiepiscopus et archicancellarius recognovit. (SI.3.)

Data VI. non. oct., indictione IIII, anno dominicę incarnationis millesimo CXI, regnante Heinrico quinto rege Romanorum anno VI, imperante primo; actum est Argentinę; in Christo feliciter amen.