Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde
<<89.>>

Heinrich bestätigt dem Domkapitel zu Worms die von seinem Vater, Kaiser Heinrich (IV.), als Seelgerätstiftung geschenkten 15 Hufen zu Bechtolsheim und Uelversheim unter Wiederholung der Bedingung, dass zwei Drittel davon erst nach Restitution eines neun Talente Goldes schweren Kelches an die bischöfliche Kirche in die endgültige Verfügungsgewalt des Domkapitels gelangen sollen.

Speyer, 1111 August 9.

Vorbemerkung Thiel, Stand: 2010

Chartularium Wormatiense aus der Mitte des 12. Jh. f. 43r–v in der Niedersächsischen Landesbibliothek zu Hannover (B); rote Überschrift: Traditio Heinrici imperatoris predii Bertoluesheim et Vluortesheim.

Drucke: Schannat, Hist. episc. Wormat. 1, Cod. prob. 64 no 71 unvollständig “ex Archiv. Eccles. Cathed. Worm.” (s). – Aus B: Stumpf, Acta imp. 99 no 88.

Reg.: Georgisch, Reg. chronol.-dipl. 1,492 no 15. – Erhard, Reg. Westf. 1,220 no 1372. – Scriba, Hess. Reg. 3,64 no 1017. – Kautzsch, Der Dom zu Worms 32. – Ehlers, Metropolis 278 in no 44. – Böhmer Reg. 2007. – Stumpf Reg. 3070.

Verfasst von Notar Adalbert A; vgl. Hausmann, Reichskanzlei 65 no 39. Die jüngeren Handschriften sind alle von B abhängig und bleiben daher unberücksichtigt; Schannat (s) benützte, wie die Wiedergabe der fehlerhaften Signumzeile zeigt (s. Anm. m), eine andere Vorlage, weshalb wir seine Lesungen mitteilen. – Die von Heinrich IV. zur Bedingung gemachte Restitution des goldenen Kelches war 1111 offensichtlich noch nicht erfolgt; ob aus dem vacat-Vermerk in B (s. Anm. a) zu schließen ist, dass die Restitution auch später unterblieb und infolgedessen die Landschenkung möglicherweise als Ganzes, auch für das ohne Bedingungen geschenkte eine Drittel, kassiert wurde, oder ob der Vermerk auf spätere Veräußerung des Besitzes durch das Domkapitel hinweist, muss offenbleiben.

In nomine sancte et individue trinitatis. Heinricus divina favente clementia quartus Romanorum imperator augustus. Omnibus Christi nostrique fidelibus tam futuris quam presentibus notum fieri volumus, qualiter pater noster felicis memorie imperator Heinricus pro remedio anime sue oblationes canonicorum sancti Petri Wormatiensis ecclesię augmentavit dando illis XV mansos in Bertoluesheim et Vluortesheim, hac videlicet certa spe, ut eius vivi seu defuncti elemosinis et orationibus semper celebris ibi existat memoria. Sub tali autem conditione eisdem fratribus hanc rem confirmavit, ut calicem novem talenta auri ponderantem ecclesię sancti Petri Wormatiensi restituant; quem quacumque die restituerint vel de duabus partibus frugum supradictorum mansorum vel de aliis rebus ipsorum canonicorum, absque omni contradictione duas partes cum tercia idem canonici, prout voluerint, disponant et terram sibi traditam perhenni iure possideant. Quorum petitioni nos quoque adquiescentes, fidelium nostrorum consilio eosdem supradictos mansos sub eadem conditione supradicte ecclesię canonicis pro eterna retributione imperiique nostri stabilitate tradimus et confirmamus. Ut autem hoc ab omnibus credatur et omni tempore inviolabile observetur, hanc cartam inde conscriptam et manu propria corroboratam, ut apparet inferius, iussimus inpressione nostri sigilli insigniri. Huius vero rei testes sunt: Burchardus Monasteriensis episcopus, comes Godefridus de Caloen et alii quamplures.

Signum domni Heinrici quarti Romanorum imperatoris augustissimi.

Albertus cancellarius recognovit.

Data V. id. aug., indictione IIII, anno dominice incarnationis MCXI, regnante Heinrico quinto rege Romanorum anno VI, imperante Io; actum est Spire; feliciter amen.