Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde

Abbildungsverzeichnis der europäischen Kaiser- und Königsurkunden

<<†29.>>

Unecht.

Heinrich gibt dem Grafen Heinrich von Zutphen im Tausch gegen das von diesem zurückgegebene erbliche Lehen Alzey eine heimgefallene Grafschaft in Friesland, gleichfalls zu erblichem Lehen, mit der Bestimmung, dass diese bei erbenlosem Tode des Grafen, spätestens nach dem Tode seines Vaters Otto, an den König zurückfallen soll.

Aachen, 1107 Dezember 28.

Vorbemerkung Thiel, Stand: 2010

Angebliches Original (ca. 39,5 b : 48,5/49,5 h) des 12. Jh. im Reichsarchiv in Gelderland zu Arnhem (A); Rückvermerk des 13. Jh.: De commutatione dominatus de Alcea pro comitia in Frisia; 14. Jh.: .. Ista littera spectat ad ducem Ghelrensem. – Abschrift in Dat alste Register vom Anfang des 16. Jh. f. Ir, ebenda Hert. Arch. voorl. no 174 (B).

Faks.: Niermeyer in Bijdragen voor Vaderland. Gesch. VII.8 vor S. 33. – Werle in 1750 Jahre Alzey 87. – Alg. Geschied. der Nederlanden 2,281. – Teilfaks.: Formsma, Gids voor de Nederlandse archieven Abb. 19 (nach S. 64).

Drucke: Aus B: Bondam, Charterb. Gelderland en Zutphen 1,163 no 16 = Böhmer, Acta imp. 68 no 73 (mit Berichtigungen “aus einem copialbuche durch Bethmann”) = Sloet, OB Gelre en Zutfen 214 no 215 = van Doorninck-van Veen, Acten betr. Gelre en Zutphen 1 = Tenhaeff, Dipl. stud. over Utrechtsche oork. 279ff. (in Spaltdruck mit D.†281) = Muller-Bouman, OB sticht Utrecht 1,254 no 275 Auszug. – Aus A.: Niermeyer a.a.O. 33. – Goez, Lehnrecht u. Staatsgewalt 14 no 3 aus Böhmer. – Aus A: de Vries, De opkomst van Zutphen 242.

Reg.: Goerz, Trierer Reg. 14. – Wauters, Table chronol. 2,35. – Goerz, Mittelrhein. Reg. 1,453 no 1617. – Colmjon, Register van oork. 6 no 27. – Knipping, Kölner Reg. 2,8 no 50. – Brom, Reg. sticht Utrecht 1,54 no 263. – Coenen, Limburg. oork. 1,115 no 235. – Meij, Gelderse charters uit München teruggekeerd 41 no 1. – Ehbrecht, Landesherrschaft 144 no 10. – Engel, Ravensberger Reg. 1,155 no 85. – Böhmer Reg. 1983. – Stumpf Reg. 3022 (vgl. Fickers Zusätze S. 538: Erwähnung des Originals im Hausarchiv zu München).

Das früher im Geheimen Hausarchiv zu München befindliche Original des D. †29 wurde im Jahre 1949 nach Arnhem abgegeben. Obwohl die Existenz des Originals durch Fickers Mitteilung über “Geldrische Urkunden im Hausarchive zu München” in MIÖG 3,304f. (s.a. NA 8,221), welche Information auch in seine Zusätze zu Stumpf einging (s. oben), seit 1882 bzw. 1883 bekannt war, nahmen die späteren Drucke (aber auch noch Goez im Jahre 1969) davon keine Kenntnis; selbst Niermeyer, der a.a.O. im Jahre 1937 seinem Druck erstmals das Original zugrundelegte, hatte für eine eingehendere Untersuchung, die er dem D. †29 in seinen zwei Jahre zuvor erschienenen Onderzoekingen widmete (S. 146ff.), nur die älteren Drucke herangezogen und lediglich in einem Nachtrag (a.a.O. 209) auf das Münchener Original hingewiesen.

(C.) In nomine sanctę et individvę trinitatis. Heinricus dei gratia qvintus Romanorvm rex. Notum sit omnibus tam futuris quam presentibus, quoniam comiti Heinrico de Suffenne pro commutatione beneficii Alcei, quod mihi reddidit, comitatum Frisię, quem libere in manu mea tenebam, sibi in beneficium dedi. Et quia illud beneficium predictum Alcei iure hęreditario et firma manu tenuerat, visum est mihi et fidelibus meis ęquum et iustum fore et ad utilitatem regni pertinere, ut comitatum Frisię ita etiam in omni iure comitatus, videlicet in omni questu, in placitis, in reditibus, sibi darem. Quod et feci et legitime confirmavi, ea equidem conditione, ut ipse Heinricus et hęredes sui legitimi per successionem, si tamen hęredes haberet, amplius iure hęreditario tenerent. Quodsi illi hęredes non essent vel si essent et quandoque deficerent, pater Heinrici Otto comitatum teneret, si quidem tum temporis viveret, et hoc deficiente Ottone comitatus sine aliqua contradictione in manum regis rediret. Hoc igitur conditionis ordine collatum beneficium ut ratum maneat et firmum, stabile et inconvulsum, consilio, auctoritate et testimonio principum regni his litteris commendandum decrevi, manu propria annotavi, sigillo insignivi. Signum Brunonis Treuerensis archiepiscopi. Signum Frederici Coloniensis archiepiscopi. Signum Otberti Leodiensis episcopi. Signum Burchardi Traiectensis episcopi. Signum Arlongi Werzeburgenis episcopi. Signum Brunonis Spirensis episcopi. Signum Burchardi Monasteriensis episcopi. Testes: Gerardus comes, Eruinus comes, Ernest comes de Hoborc, Cono comes, Heinricus comes de Cassele, Bruno frater eius, Fulcuinus, Witichinus, Theodericus de Los, Heinricus de la Teste, Stephanus et Herimannus de Oies, Sigelo, Conradus, Wilelmus, Symon, Arnulfus frater Herimanni, Gerardus, item Gerardus de Iullei et frater eius Gerlac, Fredericus; Wibertus, Herimannus comes de Redelenberge, Berengarius comes de Sulzebac, Fredericus comes palatinus, Godefridus de Calue.

Signum domni Heinrici quinti regis Romanorum invictissimi. (M.) (SI.F.)

Ego Albertus cancellarius vice Rothardi archicancellarii recognovi.

Anno ab incarnatione domini MoCVIII, indictione I, anno domni Heinrici quinti regis Romanorum IIo; data Aquisgrani V. kl. ianuarii; feliciter in Christo.