Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde
<<†286.>>

Unecht.

Heinrich bestätigt dem Kloster Klingenmünster einzelne Rechtsverleihungen seiner Vorgänger, erweitert um Bestimmungen über die Stellung des Abtes, der klösterlichen Beamten und des Vogtes, über das Burgrecht, das Hauptrecht, die Lehenvergabe, die Ministerialen und die ministerialischen Bediensteten sowie die Koppelweide.

Regensburg, 1111 (Juli).

In nomine sancte et individue trinitatis, que creatrix et gubernatrix omnium est cuius providencia ac pietatis clemencia ego Heinricus Romanorum imperator et semper augustus universis principibus tam spiritualibus quam secularibus ac in commune omnibus iugum domini portantibus, cuius iugum suave, cuius honus leve omnibus in commune meritis felicibus bonis inhesuros perhemnibus. Antecessores nostri imperatores et augusti orthodoxi et katholici decorem domus domini diligebant et eum, per quem et in quo regnabant, cuius vivere et regnare est, dignis laudibus hic in terris extollebant hedificando et construendo tam decora fundamenta, que non movent, ymmo fovent ventus, flumen, pluvia, fluminis enim impetus letificat civitatem domini. Igitur, quoniam omnis potestas a domino deo est et cum illo fuit semper talis ac tante beate memorie viros erga deum et homines nunc et in futuro commendandos illorum vicem gerentes intuendo illum, cuius virtute letabitur rex, per omnia dignum duximus venerari eorumque dicta ac gesta per omnia confirmari. Obtentu itaque et rogatu pie memorie Stephani venerandi ac venerabilis abbatis Clingensium necnon proprio arbitrio volentique animo eandem ecclesiam a piissimo imperatore Dagieberto aliisque successoribus suis honorificencia regali venustatam legibus ac iudiciis nostrarum litterarum confirmacione maluimus ccrroborare, quia, sicut nostra decreta inconvulsa manere volumus, sic consequenter: predecessorum nostrorum augustalia scilicet instituta illibata semper esse satagimus. Hic enim pius abbas tante virtutis ac industrie erat, ut quatuor abbacias digne et laudabiliter gubernaret, quapropter regni tocius principibus sic acceptabilis erat, ut eius animo libenter annuerent et queque ab eis quam citissime impetraret. Huius, ut diximus, precibus annuentes, ymmo toto mentis affectu obsecundantes privilegia antiqua, inveterata iura per antecessores nostros Clingensi monasterio tradita placuit renovare nostrisque litteris renovata posterum perdurare. Enim vero hec ecclesia, prout ad nos fama mana[vit], bonus odor deo semper fuit, imbique abbates aliquos omni religione preditos in episcopatus gradum novimus esse promotos, qui talentum dominicum bene partiti gaudium intravere domini sui. Ex hiis autem episcopi facti, ut eorum memoria eterna in Clingensi floreret ecclesia, apostolica manu hoc obtinuere, ut, sicut ipsi infulati, sic eorum successores abbates videlict infulam portare ac divina festivis diebus infula et annulo insigniti celebrare. – [1] Abbas eciam eiusdem loci tam secularia quam spiritualia iura arbitrali manu sine omni impedimento debet iudicare et abbaciam sibi commissam interius exteriusque sagaciter indagare; hec de abbate. – [2] Hactenus de iudiciis et legibus commemorate ac sepius commemorande Clingensium ecclesie: Dominicalis villicus, qui et vicedominus dicitur, tria placita in anno debet habere, ad que tam homines inscripte ecclesie quam eius hereditarii possessores omnes in unum debent venire et de placito tractare. Denique, si quid infra sex illas ebdomadas vocacionis delinquencium excessum fuerit, vicedominus emendet et iudicet, nec super hoc ullus alius iudicare debet; quicquid autem reliquo anni spacio commissum fuerit, in dicione abbatis nullo interveniente positum sit. Quodsi forte eius iudicio aliquis repugnaverit, advocatum super hoc vocare debet et per eum sibi resistentes iudicialiter examinet. Si autem in hominibus isdem vicedominus peticionem voluerit habere tempore messis vel vindemie, voluntarie conferunt quod volunt, coacti nichil dabunt. Abbas cum villicum ponit, villicus ille vicedomino quinque solidos dabit. Summis festivitatibus vicedominus abbati fercula imponat omnique anno tria talenta de tribus placitis super advocato reddat. Ius et iudicium in die palmarum suum erit, et in invencione sancte crucis et in festo beati Michaelis omnes villici abbatis infra quatuordecim dies placitum habeant et ab omni advocato liberi maneant; hec de villicis, de placitis et excessibus. – [3] De urbano opere: Feria secunda penthecosten homines prefati loci eiusque hereditarii possessores nullo excepto nisi villa Giechlingen cum plaustris et iumentis conveniant, ut cementum murum civitatis reparandum tribus diebus conficiant. – [4] De capitali iure: Capitale ius, quod nos dicimus haubtrecht, abbas accipiat, idest optimum iumentorum eius, cum aliquis suorum hominum fuerit mortuus; quodsi propinqui vel cognati illius mortui occasionem subtrahendi quesierint dixerintque illa vel illa viva voce sibi data – cum testibus et sacramento, sanctorum reliquiis, aqua iudiciali quesitis –, obtinebunt manu septima. – [5] De feodis: Qui feodum liberum cum iusticia ministerialium idem duobus sibi adhibitis iureiurando cupit obtinere, abbas autem non concedens, cum duobus suis hominibus ipse super sacrosancto, testes vero reliquiis sanctorum iurando non sic esse voluerit confirmare, sacramentum abbatis debet prevalere. Expurgacionem quoque nullo iudice coram posito abbas habeat, imperatore excepto vel Maguntino vel Spirensium episcopo; hec de feodis liberum (!) vel ministerialium. – [6] Si infra murum quis quem vulneraverit, triginta solidos abbati reddat, mortuo occiso quadraginta solvat. Si quemquam de quoquam abbas inculpaverit, nonnisi iudiciali ferro se expurgare poterit. – [7] De ministerialibus et ministrantibus: Ministeriali defuncto palafridum eius abbas accipiat; si tante penurie, quod habere non poterit, rebus aliis serviat, unde iusticiam ministerialium habeat. Feodum valens solidum aliquis habens isque defunctus, si filius eius habere querit, ita tamen, ut consocialis sit, abbati talentum persolvat; si plus valet, prout abbatis gracia indulserit, accipiat. Si suorum hominum aliquem abbas in ministerium sumpserit, anno illo bene ministrans in ministeriali iusticia abbatis indulgencia denuo manebit. Administratores vero domini abbatis – pincerna, dapifer, marschalcus, tres coci, dominorum balneator, duo vestimenta fratrum reficientes, carpentarius, cementarius, suus eciam dispensator – hii omnes dignis beneficiis inbeneficiati et iusticie ministerialium sunt determinati. – [8] De copulari pascua: Copularis pascua prima in Clingien incipit in Meisenthall et finit in ponte Regehesigien; secunda a Croffmulen usque in Hambach; tercia a Banbrucken et finit in Horbach; quarta a Sigieboltheswylre usque Bylstein; quinta a Troneswylre finiens in Vntherna[ch’. – T]alibus ergo legibus ac iudiciis singularibus Clingensium ecclesiam per omnia commendandam a piissimis imperatoribus decoratam et ornatam auctoritate domini apostolici Pascalis, qui centesimus q[uinqua]gesimus post beatum Petrum, et Adelberti Moguntini archiepiscopi, Romane sedis legati, nostri privilegii inscriptione singulari voluimus renovare et confirmare et per eum et in eo, qui iudicium regi dat et [iusticiam su]am filio regis, ab omni incursione inimicorum liberaliter perseverare. Si autem filii vel membra diaboli huius ecclesie iusticiam impugnaverint vel vi infregerint, quod absit, vasa dico iniquitatis bell[ancia, m]aledicatur furor eorum, quia pertinax est, et indignacio, quoniam iniusta, dimergantur in profundum maris et in abisso inferior(e) deorsum nec recipiat eos celum sursum, com[me]moracio eorum cum [Dathan] et Abiron nec appareant in die iudicii, sed a sinistris cum apostaticis sint eternaliter damnati, ubi vermis eorum non moritur nec ignis extinguetur. Amen.

Acta sunt hec anno dominice incarnationis millesimo centesimo undecimo, indictione quarta, in Ratisponensi civitate, Adelberto Maguntine sedis archiepiscopo, apostolice sedis legato, Spirensi episcopo Brunone.