Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde

Abbildungsverzeichnis der europäischen Kaiser- und Königsurkunden

<<12.>>

Heinrich bestätigt die Gründung des Klosters Eisenhofen-Petersberg durch die Grafen Otto (II. von Scheyern) und Berthold (von Burgeck) und dessen Verfassung und Dotierung.

Regensburg, 1107 Januar 3.

(C.) In nomine sanctae et individuae trinitatis. Heinricus divina favente clementia quintus rex. Omnium sanctę dei ęcclesię fidelium presentium scilicet ac futurorum cognoscat industria, quod in regno nostro regulare quoddam monasterium situm est, in provincia scilicet, quę dicitur Norica, in episcopatu Frisingensi, in pago Ǒscouue, iuxta fluvium, qui dicitur Glana, in comitatu Ǒsen, quod Vsenhouen antiquitus, modo autem Mons sancti Petri nuncupatur. Istic compendiosa, ut possumus, relatione rei gestę seriem perstringimus et, qualiter vel a quibus monasterii huius structura primitus ceperit, memorię posterorum quorumcumque tradimus. Magni nominis duo comites, Otto videlicet unus et alter Perichtoldvs nomine, prefati monasterii locum communem inter se a parentibus, uti pluribus patuit, eatenus habuere, ut constructo eodem inibi monasterio – a comite scilicet Perichtoldo – partium termini utrorumque infra murorum ambitum clauderentur et altare quoddam in orientali thęca positum itidem et in honore beati Petri consecratum parti Ottonis cęderet, aliud vero ex adverso occidentalis plagę constitutum altare in parte alterius comitis locatum appareret. Sed ut paululum istic a directo narrationis tramite divertamus, sepe iam dicti Ottonis comitis parens, pię memorię Hazaga comitissa, cum reliquis duobus filiis suis, comitibus Perinhardo scilicet et Ekkahardo, supra reliquias beati Martini presulis et aliorum item sanctorum, quas undecumque collegerat, bona vel predia longe seu prope posita sub cyrographo et multis coram testibus donarat. Post aliquot autem decedentis spacium temporis supra memoratus iam sepenumero comes Otto, matre sua et fratribus fęliciter ex mundi huius naufragio translatis, ante iamdictas sancti Martini reliquias clausit cum prediis mancipiisve ad eas pertinentibus in dedicatione templi sub sigillo altaris, quod locatum iam diximus in parte Perichtoldi comitis, et locum ad se illic pertinentem cum aliquibus agrorum et silvę adiacentis iugeribus sine aliqua prorsus contradictione supra eiusdem sanctuarii reliquias in proprietatem sub testimonio tradidit. Exinde comes Perichtoldus iam nil moratus precipuam prediorum partem suorum, mancipiorum, censorum, pecuniarum seu quarumcumque rerum ex toto super altare idem sancti Martini delegavit, contradidit domino deo, sanctę Marię, sancto Petro apostolo, sancto Benedicto in proprietatem et predicti monasterii abbati, tum temporis Erchanboldi, eiusque post hęc successoribus in dispositionem liberam cellęque necessariam fratribusque deo sub regula monastica inibi servituris ad utilitatem. Et ne umquam a posteris eorundem dei servicium deinceps illic destrui possit, prudenter prorsus decrevere et constituere ambo prefati comites eandem cellam cum omnibus suis pertinentiis tum collatis et dehinc conferendis ab ea die omnino non subdi iugo alicuius terrenę personę vel ditioni nisi abbatis solius dominationi, et sic totius libertatis iure eam adampliavere et in Christo stabiliter sublimavere. Dehinc iure omni et serv[i]cio predicti monasterii ipsi sese penitus abdicavere. Sed hoc revera totum fęlices negociatores prudenter effecere primum ob spem et premium vitę ęternę, ob remissionem peccatorum ipsorum et parentum sive posterorum quorumlibet suorum et omnium ad se pertinentium, ob memoriam quoque regum seu quorumvis in ęcclesia ordinum et precipu[e] statum cellę defendentium et quod, prout posse suberit, Christi pauperibus beneficum illic patefiat receptaculum. Ad hęc etiam, ut fratres cęnobii ipsius nunc inibi congregati et adhuc in Christo congregandi tutius ac liberius domino deo in sancta professione servire possint, huiusmodi eos libertate per nos donari impetravere, ut, quandocumque patre suo spiritali orbati fuerint, ipsi habeant liberam potestatem secundum regulam sancti Benedicti inter se vel undecumque, si opus fuerit, abbatem sibi non solum eligendi, sed etiam constituendi. Quem dum regulariter fratres eligant, dehinc, ut solet, ad constituendum eum in choro monasterii conveniant et unâ clęro populoque advocato sanctuario presentibus accipiat virgam regiminis de altari sancti Martini, quem tota fratrum congregatio sibi elegerat. Hic subinde canonice abbas ordinatus sine alicuius personę dominatione et impedimento susceptum ministerium per posse et scire suum impleat solique deo iuxta ordinem suum liber serviat liberamque omnino rerum sibi commissarum intus et foris potestatem habeat. Qui si forte preter necessitatem monasterii et communem fratrum utilitatem sacrilegus, quod absit, licentiose et seculariter abuti presumpserit concessa libertate, familia, bonis rebusve monasterii et ob id fratrum admonitiones contempnens ad suam suorumve privatam cupiditatem et libitum temere ea dissipaverit vel si beneficia quibuslibet personis nisi necessariis monasterii ipsius servitoribus prestiterit aut si regibus, episcopis seu quibuscumque personis consensserit, si forte libertatem monasterii pervertere sibique locum sanctum subicere attemptaverint sive aliquod servicii statatum inde sibi fieri exegerint, mox posteri supradictorum paulô ante dominorum fratrum precibus accersiti familię et omnium bonorum rite accusatum iusteque convictum dignitate sua abici perficiant aliumque iuxta predictam libertatem et sancti B. regulam fratres sibi eligant et absque omni contradictione pro illo substituant. Rogant etiam predicti comites per nos concedi predictę cellę advocatum unum ex ipsis, Ottonem scilicet comitem nunc et post eum seniorem dumtaxat filium eius Ottonem, si sicut ipse comes pro remedio animę solummodo suę monasterium et ad hęc pertinentia defendere satagerit. Cęterum nec ipsis nec aliis advocatiam loci liceat quasi hereditariam vendicare. Hii denique abbate petente accipiat bannum a rege legitimum et ter in anno, si necesse fuerit, aut in ipsam cellam aut, ubicumque vel quando abbati placuerit, invitati ab illo veniant et ibi placitum iustum pro causis et necessitatibus monasterii rite peragant. Nullum autem aliud servicium, ius aut beneficium sibi pro hoc concedi recognoscant nisi tertium bannum et consuetudinariam iusticiam et legem, quam cęteri advocati in aliis monasteriis item liberis habent, super fures, proterviam et censuales et cętera talia, et in illis trium placitorum diebus in unoquoque unum maltrum de frumento et ad hoc quęlibet iuxta ius gentium pertinentia. Pręterea item rogant per nos decerni, ut advocatus idem non subadvocatum pro se faciat nec prorsus aliquam qualibet ratione calumniam, pervasionem monasterio, abbati vel familię faciat. Constituimus quin etiam eorundem petitione, ut, si quispiam posterorum suorum vel cuiuslibet homo personę unam vineam, unum mansum aut talium quęque a supradicta cella vi abstulerit, ut nostri nostrorumque successorum regia potestate coactus tria auri talenta ad gazophilacium regis persolvar, primitus reddito ęcclesię, quod detraxerat. Si vero quilibet illorum, quod absit, curtim unam aut villam inde per vim alienaverit sive manifestus invasor bonorum ipsius cellę extiterit vel si hoc testamentum traditionis quocumque ingenio pervertere vel infringere nisus fuerit, X auri talenta ad regiam item persolvat cameram et, quod ablatum est, s[ecundu]m leges primitus ęcclesię componat, et sic intentio eius irrita fiat. Ministris quoque eandem concedimus legem et servitutem, quam cęterę in regno nostro abbatię liberę habent, ut tanto fidelius prelatis suis per omnia serviant. Super hęc omnia comites sepedicti apostolicum privilegium acquisiere et constituere, ut unus aureus, quem byzanzium dicimus, singulis annis Romam ad altare sancti Petri ab abbate predicti monasterii persolvatur, et si uno anno vel duobus vel tribus saltem neglegatur, quarto pleniter componatur, ea nimirum cautione, ut libertatis istius et traditionis statuta tanto perennius inconvulsa amodo permaneant et ut predictum cęnobium sub Romanę ęcclesię mundiburdio et maiestate inconcussum semper stabiliatur, si forte quispiam regum vel consanguineorum eorundem seu cuiuslibet homo personę, quod absit, testamentum hoc ulla fraudulenta arte infirmare vel infringere presumpserit. Si autem id, quod absit, a quolibet illorum instigante diabolo fiet, rogant idem comites nostra indulsione et omnino testificantur apostolicum pontificem per Christum et per sanctum Petrum apostolum et sanctum Martinum episcopum et per omnes sanctos dei et per tremendi examinis diem, ut illum dei et sanctorum eius despectorem et testamentarię huius conscriptionis annullatorem, nisi resipuerit, tradat omnino satanę et anathematizet eum ac profanet a consortibus et filiis ęcclesię sancte dei et heredibus vitę ęternę, ut et auferat deus memoriam illius de terra viventium et deleat nomen eius de libro vitę et ut cum Dathan et Abyron, quos terra aperto ore degluttivit et vivos inferus absorbuit, perennem incurrat dampnationem et, nisi resipiscat, Petrum regni cęlorum archiclavigerum cum sancto Martino et tota cęlesti milicia portę paradysi obstitorem in ęternum habeat. Prędia autem vel villę a quibusque predictorum [t]raditę hę sunt: Hazaga primitus hęc: Hegelingan cum decima aput Willingan et allodiis quibusdam ad eandem villam pertinentibus et curtiferum unum aput Amindorf et Chochprunnan et Hugenraen, Howe, Liuzenahese, Grauingan cum pertinentiis quibusque suis et predium suum in Cylarestale et mansum unum aput Trunnes, Fridendorf item et Enzensdorf iuxta fluvium Regan, aput Suwanta octo mansos, hęc itaque adhibita manu trium filiorum Echehardi, Perinhardi et Ottonis cum omni, quę ad hęc pertinuit, familia et cum quadam item aput Pausanum vinea; Perinhardus vero comes hęc: Willingan IIos curtiferos et Gotingan item unum cum mansis et aliis ad hęc pertinentibus, Hegelingan I mansum, aput Heithusen curtiferum I, Mosaha item I, Ueltmochingen IIos, vineas insuper suas aput Pausanum et omnia, quę illi in particione obvenerant in orientali parte fluminis Ambarę, predium item suum aput Husen et Mittelensteten et Wehtringen et Otingan et Wenge, Harda et vineas duas aput Saligenberc et Herteshusen cum curtifero uno Brǒle et omnibus ad singula hęc pertinentibus; Otto comes hęc: Hohenbrunnen, Uberse curtiferum unum et duos mansos necnon ad hęc pertinentia; Perichtoldvs vero comes hęc: Holzchirhan duos curtiferos et basilicam ibidem cum habito iure, Perga ęcclesiam cum decima et Lamprehteshusen I curtiferum, Eteleshusen item ęcclesiam cum decima et curtiferum unum, Wahelenhouen I curtiferum, Simechenhusen quatuor mansos, Waltgereshouen ęcclesiam cum decima et curtiferum I, Ehingan ęcclesiam cum Xma et curtiferum I et Trǒgensteten, Bǒsenhusen I curtiferum, Affoltrach, Woluoltesperc cum mansis et mancipiis seu rebus quibusque ad loca hęc singula pertinentibus.

Signum domni Heinrici quinti Romanorum regis (M.2.) invictissimi. (SMP.)

Albertus cancellarius vice Rothardi Maguntin archiepiscopi recognovit. (SI.D.)

Data est III. non. ianuarii, anno dominicę incarnationis MCVIIo, indictione XV, anno autem ordinationis domni Heinrici quinti regis VIIIIo, regni IIo; actum Radisponę; feliciter amen.