Schillmann 506 a

Carissimo in Christo filio Riccardo, in Romanorum regem electo.

Qui celum terramque regit, is nimirum celi novit ordinem et in terra potest celestis ponere ordinis rationem, is exempla de superioribus ad inferiora derivans, sicut in firmamento celi duo luminaria magna constituit, ut mundum vicibus suis illustrent, sic et in terris maxima dona sua, sacerdotium videlicet et imperium, ad plenum spiritualium mundanorumque regimen, ad firmamentum ecclesie universalis instituens, utriusque potestatis ita discrevit officia, ut eorum officiosa diversitas nulla sibi adversitate dissentiat, sed in commissi executione regiminis, ex officii debito, in voti unitate concordet, et ipsorum proculdubio profutura concordia, alterius fulta presidiis et utriusque mutuis fota favoribus, opus justitie liberius operetur, pacem mundo pariens, tranquillitatem inducens et nutriens unitatem. Imperium siquidem ad salutem sacerdotali auctoritate dirigitur, et ipsius adjutum suffragiis, sedatis procellosis interdum imminentium tempestatum turbinibus, tranquillum redditur et quietum. Sacerdotium vero pium et tutum habere debet refugium, imperialem mansuetudinem cum sua veneratione conjunctam, ut Imperii Romani fastigio presidens, specialis advocati et defensoris precipui circa ecclesiam gerat officium, et in ipsius fortitudine brachii defensentur ecclesie libertates et jura manuteneantur ipsarum, extirpentur hereses, cultus christiane fidei amplietur, et inimicis consternatis ejusdem, in pacis pulchritudine sedeat populus christianus, ac in requie opulenta quiescat. Verum, humani generis inimicus, pacis impatiens, amator litium, discordie seminator, utriusque profectibus invidens, clare memorie Willelmo, Romanorum rege, rebus humanis exempto, inter te et carissimum in Christo filium nostrum A[lfonsum], regem Castelle ac Legionis illustrem, in Romanorum regem electum, circa obtinendam ejusdem imperii dignitatem contentionis materiam suscitavit, ut, vobis circa hoc contendentibus, careret imperialis regiminis commodis orbis terre, et tanti brachii, tam utilis, tam necessarii, tam cari carentiam, ex ipsius imperii vacatione diutina, molestam admodum et nocivam, dampnosa experientia, ecclesia prefata sentiret. Sensit utique, sensit mater ecclesia tam populi sibi commissi quam suam gravem de hujusmodi contentione jacturam. Crevit namque perversorum audacia et ipsorum habundanter malitia, dum, eodem vacante imperio, ipsi ecclesie defensionis debite suffragia subtrahuntur, liberius peccatis insistitur, hereses pullulant, scandala suscitantur, multiplicantur cedes et strages, injurie invalescunt, in persecutionum turbinibus Petri navicula fluctuat, et interdum qui fidelium ipsius censeri nomine gloriantur, in arcum perversum, fidei debitum non servando, conversi, eam in suis juribus injuriose impetunt et molestant, illa nunc denegando pro libito, nunc illicite occupando. Propter quod eadem ecclesia non immerito hujusmodi vacationem deplorat imperii, et de animarum periculis, que peccandi libertas ingerit, ex intimis longa trahens suspiria, ingemiscit. Ex eo insuper quam dure, quam graviter materna ejus viscera quatiuntur quod alias eadem ecclesia ipsa tam caros filios, tam inclitos principes in suo sentiens utero collidentes, prudenter advertit tuam et predicti alias electi regis potentiam in Christi blasphemos, et inimicos nominis christiani potenter et magnifice more solito exercendam, in proprium et grande domesticorum fidei detrimentum talibus contentionibus implicari. Hec igitur et alia incommoda dissensionis hujusmodi eadem ecclesia materno pensans affectu, in hiis auxilii sui dexteram non subtraxit, sed vigilavit attentius, attentione sollicita vigilanter intendit multaque sollicitudine pervigil laboravit, ut discriminibus tantis occurreret, teque ac ipsum alias electum regem a discordiarum dispendiis preservaret. Et licet inter vos judicis partes assumere hucusque distulerit pro eo quod tam tui, quam ipsius alias electi regis nuntii, in felicis recordationis, Alexandri pape, predecessoris nostri, nostra et fratrum nostrorum presentia constituti, super predictis judiciarium apostolice sedis examen, usque ad hec tempora, declinarint, dilationem tamen hujusmodi illa etiam utilitatis utriusque partis consideratio et paterne pietatis cautela, pro vobis consilium capiens, persuasit ut, vestris animis habilitatis interim ad reformanda inter vos amicitie federa, congruentia tempora captarentur et remedia promptiora paterent, per que, discordie occasione sublata, vos glutinum solide caritatis uniret, ac in vestre soliditate concordie, quam tractatus, qui super hoc inter vos dicebantur haberi, promittere videbantur, sub sui principis ducatu pacifico daretur eidem sabatismus imperio, et sedatis scandalis, ipsius subditis quietis optate jocunditas proveniret, pestis exterminaretur heretica, animarum pericula vitarentur, ecclesia, imperiali munita presidio et ab hostibus erepta persecutorum incursibus, respiraret, ac eorum qui sub simulate fidelitatis audacia, nocent fidentius, temeraria nocendi confidentia refrenata, suorum jurium integritate gauderet. Hec quidem hactenus expectavimus anxii, hec desideravimus anxia expectatione diutius. In hiis predecessoris, nostra et fratrum ipsorum sollicitudo non defuit, secundum apostolice circumspectionis judicium, de contingentibus nil omittens. Et quamquam ut votis nostris satisfieret in hac parte, hucusque non fuerit ex alto concessum, tamen ad id semper nostra suspiravit intentio, ad id plenis desideriis anxiamur, non proponentes a ceptis desistere, quin circa negotium hujusmodi, sub spe illius qui facit magna et inscrutabilia, qui facit concordiam in sublimibus, prosequi pacis semitas, intendamus quicquid per nuntios et procuratores partium coram nobis novissime hiis diebus propositum, petitum fuerit et responsum. Et quidem venerabilis frater noster Laurentius episcopus, et dilecti filii Willelmus archidiaconus Roffenses ac Robertus de Baro, procuratores et nuntii tui, a te plenariam potestatem habentes, ut in nostro consistorio tua alias ejus proponerent negotia, et peterent cum sollempnitate qua conveniret, vocationem tuam, alias suam, sollempniter ad coronam, ac universa et singula circa hec gererent, agerent fideliter, et procurarent que per veros nuntios ac procuratores ad hoc specialiter deputatos, legitime possent agi, peti et etiam procurari, quibusdam consuetudinibus prelibatis, quas servandas in electione Romani principis asserebant, proposuerunt inter cetera tam per electionem de te, alias de ipso, ubi et quando, et a quibus debuit legitime celebratam, quam per consensum tuum, alias suum, in ipsa, et per inunctionem, coronationem, inthronizationem in sede magnifici Karoli et alia subsecuta, alias ex eadem electione secuta, tibi alias eidem electo, ut dicitur, predictis consuetudinibus observatis, et nulli alii plenum jus quoad proprietatem et possessionem in prefatis regno et imperio acquisitum, ac regnum, nomen, et imperii diadema indubitate deberi, et supplicaverunt instanter ac inter alia humiliter petierunt tibi, alias ipso electo, et hujusmodi nomen ascribi, et te, alias eum, per nos inungendum, consecrandum et coronandum in Romanum imperatorem, advocatum ac defensorem ecclesie, ad ipsum diadema de nostris suscipiendum manibus, sine dispendio ulterioris more vocari, et apostolicum tibi, alias sibi, favorem impendi, petitionem hujusmodi, variis tam facti quam juris allegationibus, et quampluribus nichilominus premissis protestationibus fulcientes, ac dicentes ipsam per contradictionem memorati regis, alias tuam, vel electionem si qua de ipso vel te facta fuerat, utpote contra pretactas imperii consuetudines, post tuam vel suam, non cassatam nec cassandam etiam, et ab hiis qui saltem tunc nullum jus habebant id faciendi, presumptam, non debere aliquatenus impediri. Ex parte vero supradicti regis, per venerabilem fratrem nostrum Garsiam Silvensem, et fratrem Dominicum Abulensem episcopos, et dilectos filios magistros Johannem, capellanum nostrum, archidiaconum Compostellanum, et Radulphum de Podiobonizi, ipsius regis procuratores, actores et negotiorum gestores generales et speciales, ita quod occupantis non sit melior conditio, mandatum habentes ab eodem, vel a te, rege, ad petendum pro ipso, vel te, et suo, vel tuo, nomine a nobis et predictis fratribus nostris coronam imperii, et assignari sibi, vel tibi, diem ad recipiendum ipsam, et ad agendum, respondendum, defendendum et ad tractandum jura sua, vel tua, et imperii, et quicquid honori suo, vel tuo, expedire viderent, sive in ordinario, sive in extraordinario judicio ageretur, fuit e contra propositum eundem regem ad predicta regnum et imperium a majori parte principum, vocem in hujusmodi electione habentium, electum fuisse legitime, ac esse in ipso regno et imperio potiorem, et electionem de te factam, vel de memorato electo, inunctionem, coronationem ac cetera subsecuta, ex eadem electione tua, vel ipsius, ex diversis vel pluribus causis tam contra te, vel ipsum electum, quam contra electores tuos, vel suos, et electionem ipsam oppositis, penitus nulla esse, nec dicti regis, vel tuam impedire potuisse electionem quamquam posterius celebratam, multipliciter allegantes, cum instantia postularunt, ipsi, vel tibi, regi consuetum favorem et debitam in hujusmodi negotio justitiam exhiberi, apertius exprimentes hanc fore justitiam, hunc esse favorem in talibus consuetum, videlicet quod, quando aliqui ad imperium in concordia principum eliguntur, sedes apostolica illum qui electus est a parte majori, persone impedimentis cessantibus, denuntiat electum canonice, ac regem nominat, parte aliqua non citata, et ei favorem prestat illique terminum ad recipiendum coronam assignat, etiam si alter in alia pluralitate electorum regni possessionem presumpserit occupare, sicut in electionibus Lotharii et Conradi, Ottonis et Philippi, ac aliorum plurium observatum fuisse dicebant. Ejusdem autem regis Castelle nuntiis petitioni predicte super debita justitia exhibenda porrecte insistentibus, nos memoratum Roffensem episcopum et alios tuos procuratores, de predictorum fratrum consilio, duximus requirendos si vellent super premissis subire, tuo vel ipsius nomine, nostrum et apostolice sedis examen. Qui, habito consilio, responderunt, quod cum sis princeps catholicus, nobis et ecclesie Romane devotus, ipsam caput christianitatis et fidei, tuamque, vel suam, matrem et dominam recognoscens, nec intendas illius declinare judicium, in quibus illud subire debes et de jure teneris, et in imperio jus habeas ac regno Alamannie, et ejus jurium possessionem obtineas, parati erant, in quantum predicti mandati quod a te, vel ab eo, habebant, se vires extendunt, alias extendebant, pro te, vel ipso, ac tuo, vel suo, nomine tamquam pro rege vero ac legitimo possessore, judicium nostrum et ecclesie Romane subire, si quid appareret quod te, vel eum, super premissis vellet impetere, aut aliquid quocumque modo proponere per quod tibi, vel sibi, posset aliquod prejudicium generari, salvis semper in omnibus et per omnia jurisdictione, potestate, officio, auctoritate, dignitate, honore ac libertate sacri Romani imperii ejusque principum ad quos specialiter spectat Romani regis electio, et quibus prejudicare non intendebant vel alias quomodolibet derogare, petitionem tuo premissam nomine nichilominus repetentes. Ecce, fili karissime, dum ad petitionem justitie ab una parte proceditur, nec ab altera judicio ceditur sed ipsius prosecutioni constanter instatur, nos, qui sperabamus quod per tuam et ipsius regis, vel memorati electi, concordiam, et concordie supradicti ordinatione, imperii desiderate quietis nobis serenitas arrideret, in judiciorum anfractus ingerimur, et expetite justitie instantia in ipsorum nos fluctus impellit. Ecce pacem expectavimus et non venit, quesivimus bona, sed illorum cupitus successus nostris desideriis non accessit. Profecto, non id desiderabat ecclesie imperiali auxilio relevanda necessitas, non id exigebant lacere partes imperii occupatricibus exposite manibus direptorum, non id requirebat christianitatis, hiis maxime temporibus, miseranda condicio, quam et intrinseca plus quam civilia bella concutiunt, et inhumaniter efferarum immanitates gentium, ac precipue Tartarice feritatis affligunt. Quibus potius debebatur ut per tractatus pacificos Cesarei culminis acceleranda provisio in unitate capitis, juribus Romani reintegratis imperii, contra tot discrimina provideret. Nos itaque pacis cogitationes sollicite cogitantes, ac de illius sperantes omnipotentia et immensa virtute, sub quo curvantur qui portant orbem, qui ventis imperat, et ad ejus nutum stat spiritus procellarum, pacis tractatibus providimus insistendum. Et ideo, hinc inde propositis a nobis et predictis fratribus nostris in deliberationem exacte discussionis inductis, de ipsorum consilio tam ad magnificentie tue presentiam, quam ad ipsum regem Castelle, nuntios deliberavimus vel providimus destinandos qui vos ad pacem invitent. Ad quod dilectum filium, magistrum Guillelmum, capellanum nostrum, archidiaconum in ecclesia Parisiensi, virum utique providum, consilii maturitate conspicuum, et a nobis ac eisdem fratribus plurimum merito sue probitatis acceptum, de cujus industria et fidelitate nos et ipsi fratres plene confidimus, ad tuam magnificentiam specialiter destinamus. Et nichilominus, cum simus omnibus in justitia debitores, nec debeamus eam personis denegare sublimibus, qui super ipsa etiam ab humilibus requisiti, nostri partes officii non negamus, te ac eundem regem Castelle citandos decrevimus, et te de sepedictorum fratrum consilio peremptorie presentium tenore citamus, ut secundo die mensis maii, proximo venturi, apostolico conspectui per procuratores ydoneos te presentes, qui tue consciencie conscii, legitimum et plenum a te mandatum habeant ad pacis tractatum, si Dominus dederit, ineundum, et ad procedendum in dicto negotio, prout honori ecclesie ac, pensata talis et tanti conditione negotii, sine offensa justitie videbimus expedire. Datum apud Urbemveterem, VI kalendas septembirs anno II°.