Schillmann 3299

Ad perpetuam rei memoriam.

Fame celebris, bone memorie Johanne, Compostellano archiepiscopo, viam universe carnis ingresso, dilecti filii ecclesie Compostellane capitulum, ipsius archiepiscopi corpore tradito sepulture, vocatis qui fuerant evocandi, die ad eligendum prefixa, procedere per viam scrutinii elegerunt; in quo votis canonicorum ejusdem ecclesie in diversa diversis, due electiones, una videlicet de dilecto filio magistro Johanne Alfonsi de Trestamar, in eadem ecclesia, et alia de quondam magistro Bernardo Ispano, capellano nostro, Legionensi, archidiaconis, fuerunt in ipsa ecclesia in discordia celebrate. Sane dicto magistro Bernardo infra tempus modicum de presenti seculo nequam erepto, hii qui eum elegerant, electioni de dicto magistro Johanne celebrate se nichilominus opponentes, in nostra primo presentia constituti, multa in personam objecerunt ipsius, per que dicebant electionem ipsam ex causis variis, justitia suadente, cassandam. Quibus tandem et alteri parti dilectos filios nostros J[ohannem] sancti Nicolai in Carcere Tulliano primum, et postmodum M[atheum] sancte Marie in Porticu diaconos cardinales, dedimus auditores. Verum cum super objectis lis procederet suo marte, apparuit inter cetera, per communem assertionem partium, quod dictus magister Johannes, electionis de ipso facte tempore, quatuor dignitates ecclesiasticas curam animarum habentes, archidiaconatum scilicet de Trestamar in eadem Compostellana, decanatum in Lucensi, et archidiaconatum de Carvalieda in Astoricensi ecclesiis, ac abbatiam Arvensem in Ovetensi diocesi obtinebat, et erat nichilominus in predictis Compostellana, Lucensi, et Astoricensi ac Legionensi ecclesiis canonicus prebendatus; et in Compostellana duo, in Auriensi unum, et in Legionensi ecclesiis predictis aliud aut alia prestimonia obtinebat. Propter quod arguebatur contra dictum magistrum Johannem, quod tanquam transgressor canonum, et tot beneficiorum detentor injustus, ad pontificalis honorem officii non erat aliquatenus assumendus. Ex adverso autem eligentium eumdem magistrum et ipsius magistri procuratores quasdam indulgentias apostolicas exhibebant, per quas eum defendere nitebantur, et patenter ostendere quod dignitates predictas juste ac licite obtinebat; dicentes per ipsas liquido apparere, quod cum dictus magister J. predictum archidiaconatum de Trestamar canonice fuisset adeptus, a felicis recordationis Innocentio papa, predecessore nostro, fuit eidem indultum, quod preter eumdem archidiaconatum de Trestamar unicum aliud beneficium ecclesiasticum, etiam si esset personatus vel dignitas curam habens animarum, posset recipere libere, si sibi canonice offerretur, et cum eodem archidiaconatu de Trestamar licite retinere, constitutione generalis concilii aut alia qualibet non obstante; proviso tamen ne animarum cura negligeretur in eis, prout indulti ejusdem series plenius manifestat. Post hujusmodi vero indultum ut predicitur impetratum, idem magister J. decanatum Lucensem adeptus, de recipienda adhuc alia dignitate et retinenda licite cum decanatu et archidiaconatu de Trestamar predictis ab eodem predecessore similem gratiam impetravit; post quam, abbatia predicta secularis ecclesie Arvensis obtenta, adhuc aliam a pie memorie Alexandro papa, predecessore nostro, habuit indulgentiam super quarta dignitate, si canonice sibi offerretur, obtinenda in Ispania, et cum tribus premissis dignitatibus licite retinenda. Et postmodum predicto archidiaconatu de Carvalieda in Astoricensi ecclesia supradicta recepto, ad felicis recordationis Urbani pape, predecessoris nostri, accedens presentiam, ab eo sibi obtinuit indulgeri, ut ipse preter beneficia que habebat alium personatum seu dignitatem posset assequi, si sibi canonice offerretur, et cum obtentis licite retinere, necnon cum prestimoniis, canonicatibus et prebendis que obtinebat in ecclesiis supradictis. Verum pars adversa indulgentias hujusmodi asserens tanquam surrepticias non valere, contra primam specialiter allegabat, quod in ea se archidiaconum de Trestamar in eadem ecclesia Compostellana dumtaxat appellans, multa tacuit que exprimere debuisset, scilicet, quod erat canonicus ejusdem ecclesie, ac prebendam in ea cum duobus prestimoniis obtinebat, quodque archidiaconatus predictus curam animarum habebat. Pro parte vero ipsius magistri Johannis et eorum qui eum elegerant, respondebatur ad ista, quod se archidiaconum nominans in ecclesia ipsa, in qua nullus nisi canonicus archidiaconus esse potest, de suppressione canonicatus vel prebende sibi debite non potest aut debet reprehensibilis judicari. Sed nec de cura potest silentium reprehendi, cum in ipsa indulgentia dictus predecessor Innocentius providerit, ne in eisdem archidiaconatu prius obtento, et dignitate seu beneficio postmodum obtinendis, cura negligeretur aliquatenus animarum. Nec de prestimoniis etiam oportuit facere mentionem, que in solo temporali emolumento consistunt, et olim laicis consueverant assignari, nec residentiam exigunt, nec videntur ecclesiastica proprie beneficia, sed prebendarum tenuium potius supplementa. Ad quod in contrarium dicebatur, quod canonicatus cum prebenda beneficium erat ab archidiaconatu distinctum, quod idem magister Johannes, antequam archidiaconus esset, habuerat, quodque, si renuntiaret archidiaconatui, retineret. Nec est regulare quod archidiaconi sint canonici, cum in multis ecclesiis contrarium habeatur. De prestimoniis vero allegabatur, negari non posse, quin beneficia sint ecclesiastica, que sicut pars predictorum eligentium fatebatur, a solo Compostellano archiepiscopo solis possunt conferri canonicis, adeo ut si ea dictus archiepiscopus retineret, esset actio dicto capitulo contra ipsum, ut alicui vel aliquibus ex canonicis ea conferret. Sunt igitur beneficia, juxta proprietatem nominis, que possessoribus benefaciunt; sunt et ecclesiastica, quorum soli canonici sunt capaces. In quibus proculdubio symonie vitium intercederet, si manus, obsequii aut lingue interveniente munere conferrentur. Juri quoque spirituali censeri debent annexa, quorum collatio prelationis jus sequitur, et ad quorum receptionem ydoneus solus canonicus reputatur. De hiis itaque mentio fieri debuit, cum, juxta magnorum virorum sententiam, etiam de redditibus ecclesiasticis quibuscunque, sive terre vel alie possessiones fuerint, debeat impetrans facere mentionem. Porro pars eligentium eorumdem oppositiones hujusmodi multipliciter confutabat, allegans, quod etiam si deberent hujusmodi prestimonia inter simplicia beneficia reputari, cum tamen essent modica, licenter supprimi potuerunt; presertim cum impetrans, quod majus est exprimens, et admissus ad gratiam, si quod minus est expressisset, repulsam minime passus esset; cum sit regula generalis, ut cui conceduntur majora, minora multo fortius non negentur; sed nec alicubi cautum legitur, quod qui tacet incompetens beneficium sit propterea commodo gratie obtente frustrandus, quamvis in impetrando aliud beneficium se nullum habere significans careat impetratis. Dicta vero prestimonia, que vix decem marcarum argenti annuum valorem attingunt, circa possidentis personam, statu, nobilitate ac litteratura inspectis, dici non poterant competens beneficium; quod satis sedes apostolica patefecit, que sicut ultima indicat indulgentia, dignam ipsam quadringentarum marcharum redditu judicavit. Nec illud omittendum pars eadem esse dicebat, quod jura, que in impetrantibus de novo beneficia statuunt ut obtentorum faciant mentionem, de dispensationum gratiis non locuntur; que, licet in quantum juri communi detrahunt aliquibus videantur artande, in quantum tamen sunt principis beneficia favorem continent, et interpretationem plenissimam promerentur, cum ex sui consideratione favorabilius sit censendum, retinere jam habitum, quam assequi non obtentum. Ceterum dici poterat ex adverso, quod licet archidiaconatus major sit prestimoniis, juncta tamen archidiaconatui prestimonia majus aliquid continent quam solus archidiaconatus contineat, cum quasi quoddam totum efficiant, quod majus est qualibet sua parte. Nec regulariter est tenendum, quod si dispensetur cum aliquo in majori, cum illo in minori dispensatum etiam videatur. Hoc enim solum obtinet in dependentibus et annexis, non autem in penitus separatis. Nec dici poterant incompetens beneficium prestimonia supradicta, que centum quinquaginta marabuctinos valere pars eorumdem eligentium fatebatur; quanquam et recte considerans non absolute ipsius beneficii quantitatem seu valorem attendat, sed ad eum qui beneficium ipsum obtinet debeat habere respectum. Et ideo cum prestimonium soli canonico debeatur, etiam si ex se foret incompetens, datum tamen canonico prebendato, vel necessario prebendando, videretur competens ex adjuncto. Nec obstat, quod de quarta indulgentia trahitur argumentum, videlicet, quod tantis redditibus per eam dignus habitus a dicta sede apostolica videatur; per quam quod ea posset habere, fuit ei tam gratiose concessum, tum quia distinguenda sunt indulgentiarum prime ac ultime tempora, et sic concordabit scriptura, tum quia in favorem carissimi in Christo filii nostri .. regis Castelle ac Legionis illustris concessa fuit dicta ultima indulgentia, sicut ejus tenor ostendit. Ceterum cum indubitatum sit apud omnes, quod qui super simplici beneficio impetrat, si aliud simplex et competens beneficium habens, illud taceat, fructum ex impetratione hujusmodi non reportat; idem multo fortius in eo, qui dispensationem super pluribus dignitatibus impetrat, est tenendum, cum ille multorum judicio capax sit sine juris injuria utriusque, hic autem contra generale impetret, et contra Lateranense concilium antedictum; et cum in tot gratiis impetratis sit non inevidens ambitionis suspicio, nullus mirum judicare debet aut absonum, si eas impetrans quod habet promere cogitur, qui quod ambit dicere non veretur. Nos igitur hiis et aliis que coram nobis fuere proposita diligenter intellectis, et cum fratribus nostris perpensa deliberatione discussis, de ipsorum consilio, primam indulgentiam surrepticiam judicamus, sicque per consequens eumdem magistrum J. prefato decanatu Lucensi recepto, dictum archidiaconatum de Trestamar ipso jure vacantem, minus licite, ac abbatia postmodum Arvensi recepta, decanatum et archidiaconatum eumdem de Trestamar, et demum archidiaconatu Astoricensi obtento, tres dignitates prenominatas illicite tenuisse. Secunda et tertia indulgentia per consequens prorsus invalidis, que fundantur in falso, cum secunda contineat, quod predictos decanatum et archidiaconatum de Trestamar, et tertia, quod abbatiam Arvensem cum dictis decanatu et archidiaconatu canonice obtinebat. Nec eis robur quarta indulgentia dare potuit, cum falsitatem similem contineret. Que si etiam alias esset valida, tamen injuste possessionis preteriti temporis vitium non tollebat, de qua nulla in ea mentio habebatur. Et idcirco electionem de dicto magistro J. factam, urgente conscientia, et justitia exigente, cassamus, cassam et irritam nuntiamus. Provisionem ejusdem ecclesie Compostellane, necnon et collationem dictarum dignitatum vacantium, hac vice nobis specialiter reservantes; ac decernentes ex nunc irritum et inane, si secus super hiis quomodolibet fuerit attemptatum. Nulli ergo nostre cassationis, nuntiationis, reservationis et constitutionis etc. Dat. Viterbii, nonis novembris, anno tertio.