Schillmann 2351

Universis magistris et scolaribus Parisiensibus.

Quasi lignum vite in paradiso Dei et quasi lucerna fulgoris in domo Domini est in sancta ecclesia Parisiensi studii disciplina. Hec quippe velut fecunda eruditionis parens ad irrigandum sterilem orbis faciem fluvios de pontibus sapientie salutaris cum impetu foras mittens ubique terrarum Dei letificat civitatem, et in refrigerium animarum flagrantium siti justitie aquis doctrine dividit publice in plateis. Ibi nimirum ordinatus est per providentiam conditoris ad opus atque custodiam dictorum ordo precipuus, ut ad vite fructum rationabilis creature deducat affectum, ne in gustum mortis vetita veteris prevaricationis illecebra seducatur. Ibi humanum genus originalis ignorantie cecitate deforme, per cognitionem veri luminis, quam scientia pietatis assequitur, reddita visionis spem reformatur. Ibi precipue dat Dominus sponse sue os et sapientiam ac linguam misticis eloquiis eruditam, cui resistere nequit omnis adversitas improborum. Ut igitur consortii vestri communicabile ac commune omnibus bonum, omni pacis custodia servare curemus, et favorabilibus patrociniis communire ne in commune publice salutis exitum illud emula caritatis et unionis invidia sathane labefactare possit astutia, instructa quippe modis innumerabilibus ad nocendum in nobis, quos licet indignos cunctis mortalibus Dei dignatio super intendere voluit de suppremo fastigio domus sue precipua sollicitudinis vigilantia excitatur, et cor nostrum urit cure stimulus specialis. Olim sane, sicut accepimus, cum quibusdam scolaribus Universitatis vestre collegis fuissent a vigilibus civitatis Parisiensis atroces injurie irrogate, uno illorum occiso, reliquis graviter vulneratis et in carcerem et in vincula conjectis, demum vos, quibus, ut dicitur, felicis recordationis G. papa predecessor noster indulsit ut, si vobis vel alicui vestrum injuria vel excessus inferatur, enormis utpote mortis vel mutilationis membri cujusquam, nisi congrua monitione premissa infra XV dies fuerit satisfactum, licitum sit vobis usque ad satisfactionem condignam suspendere lectiones: attendentes quod licet iidem scolares quos sacrilega carceravit injuria, ut asseritur, vobis fuissent in crastino redditi semivivi, justitie tamen executio in injuriarum hujusmodi presumptores videbatur ultra debitum prorogari, scolas a lectionibus suspenditis. Verum cum nec sic justitie debitum proveniret, vos, tante enormitatis articulo suggerente, de communi consilio ad dictas injurias secundum Deum et justitiam quantum vobis foret licitum, si judicis tepesceret officium, prosequendas, et ad quasdam ordinationes alias vos per obligationem roboratam juramentis adhibitis, ut dicitur, astrinxistis. Et quare super hiis dilectus filius Bonus Homo et Helyas predicti ordinis fratres scolas regentes Parisius in theologica facultate ex certis causis se ordinationibus et obligationi hujusmodi subicere noluerunt ad Sedem apostolicam appellando; eos bone societatis in magistralibus privavistis, ipsosque privatos publice nunciantes injunxistis districte ut scolares lectiones eorum de cetero non audirent, ne ipsorum auditores a pena quam Universitas infligere talibus consuevit se possent per ignorantiam excusare. Demum cum iidem fratres super hoc ad dicte Sedis presidium confugissent, felicis recordationis I. papa predecessor noster audito quod inter vos et cives, qui predictas injurias irrogarent, discordia per satisfactionem fuerat jam sopita, volens de medio vestrum controversie summovere materiam et pacifice reformare mutue caritatis affectum, ipsos fratres ad vestrum collegium et consortium restituit de gratia speciali. Prohibitionem seu mandatum factum scolaribus auditoribus eorundem penitus revocando, ac dando vobis suis litteris in mandatis, ut predictos fratres sine difficultate seu dilatione resumentes ad statum pristinum et ad collegium magistrorum ac Universitatis consortium admittentes, eos occasione premissorum nullatenus vexaretis, venerabilibus fratribus nostris .., Silvanectensi et .., Ebroicensi episcopis, super hoc mandati apostolici executoribus deputatis. At licet ad vos mandatum restitutionis et revocationis hujusmodi pervenisse dicatur, ipsi tamen fratres usque nunc adipisci efficax sue restitutionis commodum vobis quedam obicientibus nequiverunt. Ceterum vos, filii magistri in Theologia Parisius tunc regentes, hec statuta, deliberatione habita, edidistis, ut videlicet de cetero religiosus aliquis non habens collegium Parisius et cui est a jure publice docere prohibitum, ad societatem magistrorum nullatenus admittatur: ut que singula religiosorum collegia singulis magistris actu regentibus et unica scola de cetero sint contenta. Ne quoque aliquis bacellarius in theologica facultate promoveatur ad cathedram, nisi prius examinaverit semetipsum saltem aliquos libros theologie glosatos et sententias in scolis alicujus magistri actu regentis diligenter legendo. Quod si aliquis contra dictas ordinationes vestras venire presumeret, ei societas vestra tam in principiis quam in aliis subtraheretur omnino. Quicumque vero bacellarius licentiatus fuerit et huic ordinationi consensum prestare noluerit requisitus, eum statuistis excludi a consortio magistrorum et eidem tam in principiis quam in aliis societatem magistralem penitus denegari: premissis statutis Universitatis, ut dicitur, accedente consensu, reverentia tamen et obedientia Sedis apostolice ac aliorum, quibus obedire tenemini, semper salva. Statuistis insuper ne ullus magister in quacumque facultate ad collegium magistrorum vel consortium Universitatis eorum, aliquatenus admittatur, nisi prius in plena congregatione magistrorum vel saltem coram tribus magistris sue facultatis ad hoc specialiter deputatis, juraverit statuta vestra licita et honesta et vobis expedientia se firmiter servaturum, secreta quoque et consilia vestra post inhibitionem sibi factam a vobis fideliter celaturum, quodque obligationibus vestris licitis et honestis ac vobis expedientibus, precipue ex tenore privilegiorum vestrorum vigorem capientibus pacifice concorditerque consentiet. Et, ut hoc firmius servaretur, addidistis, ut nullus magister principium alicujus bacellarii tenere vel ejus principio interesse presumat, nisi prius ei constiterit quod idem bacellarius ad predicta modo prehabito sit ligatus, nec idem bacellarius, si alio modo inceperit, magister a vobis aliquatenus habeatur. Statuistis preterea, ut si, cessante studio Parisiensi ob causas consimiles vel alias rationabiles aliquis interim bacellarius in aliqua facultate de novo sollempniter incipere vel aliquis eorum qui prius rexerunt suas iterim resumere presumpserit lectiones, extunc a consortio vestro in perpetuum excludatur nec Parisius seu alibi ubi studium transferri contigerit inter magistros seu scolares aliquatenus admittatur; et pena consilii scolaris, qui interim causa studii Parisius venire presumpserit, puniretur, nisi transgressores predicti presumptionem suam ad arbitrium Universitatis vestre curaverint emendare. Et hoc ordinastis et statuistis sub pena quam infligere potestis inviolabiliter observanda nichilominus recensentes ex communi sententiam, que in transgressores premissos extitit ut proponitur promulgata, ab omnibus inviolabiliter observari, salvis in omnibus jure ac libertate canonicis Parisiensibus, quantum ad omnia in quibus et per que a vestris ordinationibus et statutis auctoritate apostolica seu quacumque alia sunt exempti.

Porro dilectis filiis .., priore predicatorum, et .., guardiano Minorum fratrum Parisiensium, suam ad Sedem predictam refugium oppressorum deferentibus questionem, quod vos occasione statutorum hujusmodi a vobis eis exclusis pro vestro libito editorum, ipsos et liberum et quietum statum magistrorum et fratrum eorundem ordinum Parisius studio insistentium ac scolarium suorum indebite turbatis, prefatus Innocentius nec expediens reputans neque decens predictis omnibus pressuras hujusmodi vel molestias irrogari vobis suis dedit litteris in mandatis, ut ab ipsorum quibuslibet novis molestiis et inquietationibus, predictis statutis nequaquam obstantibus, desistentes nichil penitus usque ad festum Assumptionis beate Virginis proximo tunc venturum in eorum vel pristini status ipsorum presumeretis prejudicium attemptare. Et quem inter vos et fratres prefatos idem I. omnem scandali et discordie cupiebat materiam amputare ut sub vinculo pacis pacificis scientie studiis vacaretis, supradictis episcopis per sua scripta mandavit, ut tam vos quam fratres eosdem ex parte sua peremptorie citare curarent, quod in premisso festo, nisi super hiis interim proveniret concordia per procuratores idoneos ad ipsius presentiam veniretis, ut super premissis quod utile salubre ac conveniens prospiceret, auctore Domino, ordinaret; nec permitterent iidem episcopi fratres eosdem a vobis contra premissa medio tempore molestari.

Denique idem predecessor, morte preventus, nichil potuit juxta pium conceptum animi sui super eodem negotio diffinire, sicque nos habuit in hujusmodi sollicitudinis cura sicut et in ceteris pastoralis angustie laboribus licet immeritos successores. Vestro itaque sufficiens ad ordinationem suscipiendam habente mandatum et predictorum prioris et fratrum procuratoribus necnon et dilecto filio magistro ordinis Predicatorum qui cum illis postulabat hoc ipsum in nostra presentia constitutis, premissa omnia et processus habitos diligenter inspeximus, quecumque in auditorio nostro super hiis utrinque fuere proposita intelleximus diligenter. Et tandem per viam pacis qua processus est gratie ad dirimendum inter partes exorte controversie scrupulos, nos, Domino dirigente, aliqua ex premissis ordinationibus et statutis a vobis editis, ut salubrius maneant et utilius commoditati proficiant generali, de fratrum nostrorum consilio moderanda providimus, cetera vero ne rigore districtionis unitatem comunionis exasperent, resecanda. Etenim circa id quod statuere voluistis, ne ullus religiosus nullum Parisius habens collegium et a jure publice docere prohibitus in magistrorum collegium ullatenus admittatur, et singula religiosorum collegia singulis magistris actu regentibus et unica scola de cetero sint contenta, consideranda nobis ea diligenter occurrunt que memoratus Gregorius circa statum scolarium et scolarum parisiensium statuisse dicitur observanda, videlicet, quod quilibet cancellarius Parisiensis deinceps creandus coram episcopo vel de ipsius mandato in capitulo parisiensi, vocatis ad hoc et presentibus pro universitate scolarium duobus magistris, in sua institutione jurabit quod ad regimen theologie ac decretorum bona fide secundum conscientiam suam, loco et tempore secundum statum civitatis et honorem ac honestatem facultatum ipsarum, non nisi dignis licentiam largietur nec admittet indignos, personarum et nationum acceptatione summota. Ante vero quam quemquam licentiet, infra tres menses a tempore petite licentie tam ab omnibus magistris theologie in civitate presentibus quam aliis viris honestis et litteratis, per quos veritas sciri possit de vita, scientia et facundia, necnon proposito et spe proficiendi, ac aliis, que sunt in talibus requirenda, diligenter inquirat; et inquisitione sic facta quid deceat et quid expediat, bona fide det vel neget secundum conscientiam suam petenti licentiam postulatam. Magistri vero theologie ac decretorum, quando incipiunt legere, prestabunt publice juramentum, quod super premissis fidele testimonium perhibebunt. Cancellarius quoque jurabit quod consilia magistrorum in malum eorum nullatenus revelabit, parisiensibus canonicis libertate ac jure in incipiendo habitis in sua manentibus firmitate. Cum ergo ex constitutione hujusmodi liqueat manifeste, que in licentiando scolares ad scolarum regimen cancellario sit facultas, et quanta sibi super hoc religio fidei et circumspectionis necessitas indicatur, videri potest acutius intuenti auctoritati constitutionis apostolice, que statui scolarum et scolarium providens certos cancellarii officio terminos potestatis indulget, per constitutionem vestram in propagandi studii dispendium derogari. Volumus itaque cancellarii potestatem in constitutione sepefati Gregorii circa statum Parisiensis studii declaratam nulla imminutione convelli. Ipse tamen circa licentiandos hujusmodi tam de secularibus quam de regularibus non solum ea que attendenda in constitutione ipsius G. exprimuntur, verum etiam statum et necessitatem ecclesie generalis et populorum salutem diligenter attendat, et hiis, quos suffragantibus meritis et suadentibus circumstantiis viderit ad magisterium promovendos, sic faveat, quod capacem sensum a natura sortiti ad profectum scientie proposito studiosis magistralis tituli premio provocentur, et ad gubernaculorum officia que intra sanctam ecclesiam sepius imminent personis idoneis dispensanda suppetere possit virorum copia probatorum, presertim in arte artium que profecto est regimen animarum. Ex eo autem quod aliqua secularium vel religiosorum collegia de licentia cancellarii plures meruerunt magistros hactenus aut scolas, nolumus eis circa proprietate vel possessione habendi hujusmodi jus in posterum provenisse, sicut hiis qui non plures vel nullum hactenus habuisse noscuntur nolumus ex hoc viam, aliquem vel plures habendi precludi si cancellarius omnibus que considerari debent inspectis alicujus vel plurium licentiam eis viderit, prout sibi competit, concedendam. Illud autem quod de bacellariis statuistis ad magistralem theologice facultatis cathedram, nisi aliquos ejusdem facultatis libros glosatos et sententias in nobis alicujus magistri actu regentis legerint, nullatenus admittendis, sic duximus temperandum, ut repelli tales non debeant si ubicumque Parisius dummodo in loco publico et honesto eos predictos libros legisse patuerit; nec etiam hoc ipsum probationis experimentum exigi volumus circa illos de quibus alias manifeste constiterit quod ad scolarum regimen sint ydonei comprobati. Statutum vero quod decrevistis, ne ullus magister in facultate quacumque ad consortium magistrorum vel collegium Universitatis aliquatenus admittatur, nisi prius in plena congregatione magistrorum vel saltem coram tribus magistris sue facultatis ad hoc specialiter deputatis prestito juramento, quod secreta et consilia vestra post inhibitionem sibi factam a vobis bona fide celabit; alioquin pene subjaceat in statuto hujusmodi constituto, hoc moderamine mitigamus saluti animarum et conscientiarum ac fame periculis precaventes, ut si talibus ardua et difficilia negotia ab Universitate commissa fuerint in secreto tenenda, illa sic teneantur bona fide celare, quod nemini ea in ejusdem Universitatis dispendium revelabunt, nisi forte talia essent que non possent sine animarum periculo subticeri. Denique super cessatione scolarum, non obstante alia ordinatione vel contraria constitutione a a nobis edita, eam formam dumtaxat observari volentes, quam prefatus G. in constitutione quam super hoc edidit noscitur tradidisse; quod videlicet, si forte vobis hospitiorum subtrahatur taxatio aut, quod absit, vobis vel alicui vestrum injuria vel excessus inferatur enormis, utpote mortis vel membri mutilationis, nisi congrua monitione premissa infra XV dies fuerit satisfactum, liceat vobis usque ad satisfactionem condignam suspendere lectiones; et si aliquem vestrum indebite incarcerari contigerit, fas sit vobis, nisi monitione prehabita cesset injuria, statim a lectione cessare, si tamen id videbitis expedire; eidem forte adiciendo statuimus, ut, cum pro aliqua ex causis in eadem Gregorii constitutione contentis Universitas vestra lectiones duxerit suspendendas, omnes magistri tam regulares quam seculares ipsas suspendere teneantur, eas nisi cum Universitate minime resumpturi. Sane, si super observantia hujusmodi statuti de lectionibus suspendendis et ejus quod premittitur, videlicet de secretis et consiliis Universitatis minime revelandis aliquam obligationem videritis deliberatione provida statuenda qua tam presentes magistri quam posteri ad ea explicite ac specialiter astringantur, vobis dummodo due partes magistrorum theologice facultatis et eodem modo due partes magistrorum singularum facultatum reliquarum, videlicet canonistarum, physicorum et etiam artistarum suum super hoc voluerint prestare consensum, id faciendi liberam concedimus facultatem. Hiis itaque statutis et ordinationibus secundum moderationem nostram robur inviolabiliter observantie habituris, cetera pro pace vestra suadente providentie consilio resecamus, denunciantes ne magistri regulares vel seculares ea servare teneantur ex debito prestiti juramenti vel ad ea servanda in posterum sacramento ligentur, libertatibus parisiensis ecclesie in omnibus et per omnia semper salvis, et in aliis Universitatis vestre privilegiis, indulgentiis et immunitatibus in suo nichilominus duraturis. Predictos insuper Predicatorum ordinis fratres theologice facultatis magistros ad magistrorum consortium, ipsosque ac auditores eorum ad Universitatis collegium de nostre potestatis plenitudine restituentes omnino et decernentes ad eadem consortium et collegium a vobis in dulcedinis ubere, sine difficultate qualibet, admittendos; omnes sententias privationis seu separationis a consortio Universitatis vel similibus, sive penas alias in eosdem fratres vel scolares eorum premissorum occasione prolatas penitus revocamus. Non obstantibus statutis quibuslibet, juramento, pena, sive obligatione vel confirmatione qualibet roboratis, aut litteris a Sede apostolica impetratis vel decetere impetrandis, que de presenti ordinatione ac providentie nostre statuto plenam et expressam non fecerint mentionem. Nulli etc. nostre ordinationis, constitutionis et revocationis, etc. Dat. Neapoli, XVIII kalendas maii, anno primo.