Schillmann 149

Nicolaus episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus.. archiepiscopo Senonensi ejusque suffraganeis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, archidiaconis, prepositis, archipresbyteris et aliarum ecclesiarum prelatis per Senonensem provinciam constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.

Judicia Dei abyssus multa, nulli comprehensibilia, nulli nota. Quis enim novit celi ordinem, ut supernarum dispositionum videat predestinationes occultas? Aut quis ponere potest rationem ejus in terra, ut ante humana corda talium secretorum causas aperiat, vel supernorum judiciorum misteria considerando discutiat, manifestetque loquendo? Hec utique in hac vita positus facere nullus potest. Ante hominem namque carne circumdatum labor est ista cognoscere, donec in Domini sanctuarium, in quo sunt omnia consilia super filios hominum, ergastulo corporis absolutus introeat, ibique non solum presentia, sed etiam novissima intelligat et cognoscat. Horum quidem consideratio, miranda nimirum, stupenda pariter et tremenda, nos nec immerito admiratione sollicitat mentemque nostram ingestione stuporis hebetat concutitque timore. Miramur etenim, non absque timoris magnitudine ac terroris, qua divini dispositione judicii, nobis non indigne terribilis, contra electum et firmatum nostrum salutis contemplatione propositum, totiens et demum tantam immutationem receperit status noster. Elegeramus namque ab olim, postquam ad hoc nobis Dominus tribuit intellectum, abjecti esse in domo Domini et sancte contemplationi vacando sedere ad pedes ipsius, audituri verba celica cum Maria, cum illa partem, testimonio ipsius Domini, optimam eligentes, ne impliciti mundi turbinibus cum Martha erga plurima turbaremur. Propter quod a nostre juventutis auspitiis ordinem fratrum minorum intravimus, ut in humilitate spiritus Deo spiritui serviremus, cum tante abjectionis et paupertatis professoribus pauperes et abjecti. Dumque per hec ad Rachelis obtinenda consortia solido inhiaremus proposito, plenis suspiraremus affectibus, Lyam lippis occulis experimur nobis expositam pro Rachele, primum in ipso etiam ordine frequenter nobis predicte partis integritate direpta; et ea postmodum per occupationes diversas, quas habuimus necesse subire, quasi prorsus adempta. Occupati namque fuimus ex obedientie debito in variis ministeriis dicti ordinis et demum in ministri generalis officio, que non absque laboriosis inquietudinibus gessimus in eodem. Subsequenter ad dignitatem cardinalatus in sacerdotii gradu per apostolicam sedem assumpti, dum absentes et inscii aliquid de hoc agi, reformande concordie inter clare memorie Philippum Francorum et A. Yspanie reges de mandato sedis ipsius in ultramontanis partibus vacaremus: deinde prefecti sumus per sedem eandem in episcopum ecclesie Penestrine. Novissime vero fratrum nostrorum electione concordi vocati et instantia importuna coacti ad summi apostolatus sarcinam subeundam, prout series subscripta describit, ut proinde vos illarum processus et ordo non lateant; sed et cause admirationis, stuporis, et timoris hujusmodi ad humiliationem nostram apertius innotescant. Felicis siquidem recordationis Honorio papa IIII, predecessore nostro, ut Domino placuit, ab hac luce subtracto, ejusque corpore cum exequiarum solempnitate debita tumulato, nos tunc, ut pretangitur, episcopus Penestrinus, cum fratribus nostris aliis in curia Romana presentibus, in palatio Sancte Sabine de Urbe, in quo predecessor ipse resederat, concordi voluntate convenimus, substitutioni Romani Pontificis sollicite vacaturi. Circa quod licet impedimenta varia et precipue diversarum et prolixarum infirmitatum angustie, que quamplures de ipsorum fratrum collegio vexavere diutius et, proh dolor! nonnullos etiam subtraxerunt, aliquandiu conatibus nostris obstiterint, demum tamen in prima dominica presentis quadragesime, nobis et reliquis fratribus tempore ipso presentibus convenientibus in palatio supradicto, electa concorditer via scrutinii et uno tantum facto publicatoque scrutinio, illo qui concordiam in sublimibus suis facit, ut supponit devota credulitas, assistente, tanta finaliter in votis eorumdem fratrum est inventa concordia, quod de ipsorum omnium unanimi voluntate ad conscendendam Petri cathedram secuta est de humilitate nostra concors electio et communis, fratribus ipsis insistantibus importune ut electioni consentiremus eidem. In quo admirationis magnitudine redditi, nec immerito, sumus attoniti; stupor nostrum animum hebetavit et timor pariter tremorque concussit. Numquid enim non admiratione dignum, quod sic sumus preter, immo contra predictum nostrum tam salubre ordinatumque propositum, a desiderio quietis optate fraudati? Nam licet pastorale taliter indictum officium premissam Marie partem a se nequaquam abiciat, quin potius contemplationi devote vacare ac instructioni divine ferventer insistere assiduitate intenta deposcat; verendum tamen, ne sollicitudo connexa eidem totius orbis curas innumeras et immensas indicens devotionem Marie prepediat et secretum quiete mentis deserere persepe compellat, nec ad eam redeundi facile sit facultas. Nonne insuper stupore non vacuum, quod inter tot et tantas eorumdem fratrum personas, vite ac fame claritate pollentes, virtutibus redimitas, habundantes ad hec utilium sufficientia meritorum in presidendo apostolico culmini, nostra indignitas, existimatione nostra merito postponenda, occulta Dei et pavenda nobis dignatione prefertur? Nonne dum injuncti oneris molem attendimus et nostram insufficientiam comparamus, digne invalescit timor et tremor, ne sic premat quod opprimat, sic opprimat quod portantis debilitas molis ejus immensitati succumbat? Nonne timendum iterum et tremendum, si summi judicis severitas attendatur et attente pensetur, quod si rationem de talentis creditis exacturus veniat, nec ea inveniat in sibi gratum numerum excrevisse, servum a bono torpentem opere quam severissime judicabit? Hec et alia plura, que prolixitatis vitande gratia subticet sermo succintus, debilitatem nostram subducendam ab onere nostre insufficientie imperfectum a subeundo totius mundi spirituali regimine difficultatis inexistimabilis compescendum, adeo efficaciter suggerebant, quod eorumdem fratrum importunitati diversarum excusationum obicem opponendo, qua potuimus reluctatione restitimus, aperte negantes electioni premisse prestare consensum et tam ipsi quam juri nobis ex ea quesito renuntiantes expresse. Verum fratres iidem nostre resistentie instantius obviantes, electione nichilominus repetita concordi, ut ei consentiremus et institere ferventius et in virtute obedientie injunxerunt. Nos vero licet ex nostrorum defectuum conscientia diffidentes, confidentes tamen de illius omnipotentia, qui non solum eosdem sufficit supplere defectus, sed potens est facere gratiam habundare, quanquam ad hoc nobis nequaquam merita suppetant, utinam demerita non obsistant, per fratres eosdem nostris excusationibus non admissis, ne sub obedientia nutriti diutius eam contempnere pertinaciter et mundi graviter guerrarum multiplicatione divulsi, Terreque Sancte quasi omni auxilio destitute pericula differendo provisionem ecclesie negligere censeremur, tandem acquievimus eorumdem fratrum instantie, ipsorum urgente precepto, collaque debilia jugo submisimus apostolice servitutis, prestantes electioni, ut premittitur, iterate consensum, anxiato et humiliato spiritu supplicando, ut ille qui nos jugum idem subire concessit, sic ad ipsum portandum debilitatem nostram robore fulciat, sic ipsum nobis faciat sua levigatione portabile, quod non contingat nos in ejus exercitio ex nostra infirmitate deficere, sed ita ex sua virtute proficere, quod exinde in nobis et populo cure nostre commisso ad laudem sui nominis fructum referamus optatum. Quia vero ex indignitatis nostre consideratione patenter advertimus nos nequaquam ad hec optinenda sufficere, orationum vestrarum suffragia humiliter imploramus, universitatem vestram attente rogantes et obsecrantes in Domino Jhesu Christo, quatenus frequenter preces porrigatis devotas et humiles in excelsa, et per religiosos ac alios vestre ditionis porrigi suggeratis, suppliciter postulantes a Domino, ut ipse de sue misericordie habundantia, et petita concedat, et aditiat quod petitio non presumit; sicque super nos suum vultum illuminet, ut cognoscentes in terra viam suam, ipso prestante qui potest, in nobis et subditis devia devitemus, nostros et ipsorum actus ita in suorum mandatorum semitas dirigamus, quod de sue pietatis affluentia mereamur dilecta ejus tabernacula introire, celi civium futuri concives, et cum eis eterne glorie participio fruituri. Vos quoque, fratres et filii, quos divina gratia in partem sollicitudinis evocavit, sic studeatis diligentes cooperatores existere, sic in vestris plebibus commissas vobis partes implere, quod nobis onere vestra cooperatione partito sit levius, vobisque proinde non solum premium eterne retributionis obveniat, sed et favor interim apostolice sedis accrescat, quem vobis, quantum cum Deo poterimus, exhibere proponimus, ac vestra et ecclesiarum vestrarum comoda, pro quibus ad nos recurrere cum securitate poteritis, favorabiliter promovere. Ceterum quia, sicut intelleximus, portitores hujusmodi litterarum interdum esse consueverunt, contra intentionem mittentium, exactores, nunc importune petitionis instantia, nunc etiam murmurationum susurriis ac detractionum et querelarum comminationibus exigendo, scire vos volumus quod nostre intentionis existit latoresque presentium artari mandavimus prestito juramento, quod ad exigendum vel obtinendum aliquid, preter ea que ad victum et ob infirmitatis ac alios casus necessaria, per alias eis sub certa formalitteras, quas vobis exhiberi mandamus, ministrari precipimus, talibus instantiis, murmurationibus, detractionibus seu comminationibus non utantur, nec recipere per instantias, murmurationes et comminationes hujusmodi oblata presumant. Ideoque, ut nostris in hoc intentioni et beneplacitis concurratis, prefatis eorum abusionibus, ceterisque similibus, si forsan eis, quod non est verisimile, uti presumerent, contra proprium juramentum, contemptis, omnino vos ultra premissa ipsis nostro ministranda mandato tribuendo aliquid non gravetis, cum non per extorsiones hujusmodi, sed alias retributione congrua intendamus ipsorum laboribus respondere. Dat. Laterani, VII kalendas martii, pontificatus nostri anno primo.