Schillmann 135

Venerabilibus fratribus archiepiscopo Remensi et episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, prepositis, decanis, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis per Remensem provinciam constitutis.

Qui eterne legis imperio summa regit, etiam extrema non deserit, sed cum equaliter sit illi cura de omnibus, celum terramque regens, subter omnes celos ipse considerat et super terre terminos lumen ejus. Suam autem Jerusalem sacrosanctam, videlicet et catholicam ecclesiam, que non saxorum molibus, sed miris virtutibus edificatur ut civitas, in earum sublimitate conscendens, singulariter et mirabiliter nec minus misericorditer de suo habitaculo preparato respexit. Hanc etiam petra[m] Christus admirabili et ineffabili dispositione stabiliens, super se ipsum edificavit eandem, seque vivum constituit angularis lapidem fundamenti, ad evidentioris roboris firmitatem in sanctis patribus catholice doctrine verticibus alia ei fundamenta substernens, ut in montibus fundata sanctissimis, et si experiretur interdum concutientium impetus, nullius tamen vereretur ruine dispendium, sed adversus eam nec porte inferni prevalerent, et virtutum elevata culminibus nequaquam sub modio lateat, sed illarum evidentia cunctis pateat in salutis exemplum. In eo etiam idem pius et misericors Dominus eandem ecclesiam specialiter respexit benignitatis intuitu et direxit. Quanquam enim ipse ubique presens, et eadem ejus in omnibus cura regiminis eque cuncta regat, cuncta disponat, et ita impendatur in magnis, quod non prepediatur a magnis, nichilominus tamen ex singularis amoris privilegio eidem ecclesie suum, cui claves exercendas tradidit, cui oves pascendas tradidit, qui stans in specula, ei assidue directionis presentanee diligentiam exhiberet, vicarium deputavit onus ex humano defectu importabile, divina tamen omnipotentia levigabile portaturum. Hujus oneris molem immensam debilitati nostre, fratrum nostrorum ministerio, hiis diebus imposuit superni consilii dispositio, seu forte permissio, nobis nimirum terribilia et stupenda. Siquidem felicis recordationis Adriano papa, predecessore nostro, post promotionem suam ad Summi Apostolatus apicem brevi dierum numero vite sue tempora consumante, post exhibita eidem in solemnibus exequiis debita humanitatis obsequia, nos, et fratres [nostri] in episcopali palatio Viterbiensi convenimus, electioni substituendi Pontificis, juxta necessitatis instantiam et fervens nostrum desiderium, vacaturi. Et licet diebus aliquibus, per importunitatem Viterbiensium civium, tractatui electionis instantis nec dare possemus initium, postquam tamen illi vacare potuimus, astitit ut credulitas devota supponit, benignus sapientie spiritus ex more a nobis et fratribus ipsis suppliciter invocatus, et prima die de ipsorum fratrum concordi, voto parique concordia, processit de nobis, tunc episcopo Tusculano, impremeditatis et insciis ad Petri cathedram electio canonica communis et concors. In iis itaque stupemus non immerito pariter et terremur. Nonne stupor, nonne terror, quod nos, qui tutioris semper putavimus esse consilii, secure in domo Domini abici, quam periculose super aliorum curam et regimen elevari, sic subito in maris altitudinem venimus? Et dum ad injuncti oneris sarcinam insufficientes virtutum sumptus dispungimus et vires impares comparamus, ab illius nec indigne timemus tempestate demergi: hoc efficaciter suggerebant, ut in vocatione, in qua nos vocaverat Dominus, maneremus, et debilitas onus refugeret ac opus insufficientia nostra vitaret. Verum, quia merces laboribus commensuratur et redditur; propter quod Doctor et predicator egregius non de profectu glorians, sed veraciter suos labores attestans: „non, inquit, plus omnibus profeci vel profui, sed plus laboravi“, licet deterreret onus et labor, ad subeundum tamen jugum apostolice servitutis, et in ea pro viribus laborandum merces retributionis eterne uniuscujusque, nisi aliud misericordia retribuentis indulgeat, commensuranda laboribus, invitavit, et sub illius fiducia, qui lasso virtutem subjicit, cujus solius sufficientie plenitudo nostros sufficit supplere defectus; debiles humeros tanto subjecimus oneri, nec expavimus manus exponere immensitati laboris. Ceterum, quia supra vires nostras esse conspicimus susceptum officium, illudque soli portare nequimus, orationum vestrarum suffragia humiliter imploranda, et vos in partem sollicitudinis evocatos conlaborando nobiscum, diligentius exequamini commissa vobis officia, decrevimus exhortandos. Ideoque universitatem vestram monemus et hortamur in Domino, vos nichilominus rogantes instanter, quatinus preces humiles, devotas et sedulas frequenter fundatis ad Dominum ut sua pietate nostram insufficientiam suppleat, debilitatem fulciat, nobisque, quod est onerosum, leviget, quod obscurum sue claritatis luce revelet, et aspera convertat in plana: sicque vota nostra preveniendo clementer aspiret et misericorditer adjuvando benignius prosequatur, quod zelus noster semper in ipsius beneplacitis ferveat, nec unquam in illorum executione torpescat. Vos quoque, quos de gregibus diligentie vestre commissis pastoralis officii cura solicitat, sic diligenter illud studeatis implere, quod cum discussio venerit et exacti fueritis pro illis reddere rationem, non solum illam cum securitate reddatis, set et exigentis mereamini gratiam; et interim in vestris ecclesiarumque vestrarum negotiis, super quibus potestis ad nos cum securitate recurrere, apostolice sedis propitium sentire favorem. Dat. Viterbii, nonis octobris, pontificatus nostri anno primo.